Trong dòng chảy hội nhập và phát triển, việc gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào Chăm không chỉ là trách nhiệm mà còn là cơ hội quý báu để thúc đẩy du lịch cộng đồng, một hướng đi bền vững ở tỉnh An Giang.

Nghệ nhân ưu tú Mohamad nỗ lực bảo tồn và phát huy nghề dệt thổ cẩm truyền thống của dân tộc mình

Để nghề dệt thổ cẩm truyền thống đồng bào Chăm vươn xa, cuối năm 2024, Tổ hợp tác du lịch cộng đồng làng Chăm xã Châu Phong, tỉnh An Giang được thành lập với 12 thành viên, mục đích khôi phục và phát triển các làng nghề truyền thống, đa dạng sản phẩm du lịch, tăng thu nhập cho cộng đồng; bảo tồn, phát huy văn hóa Chăm và tăng cường tính liên kết cộng đồng.

Nghệ nhân Mohamad, ở ấp Phủm Soài, xã Châu Phong (cơ sở dệt thổ cẩm Chăm Mohamad) làm tổ trưởng, các thành viên là hộ gia đình với 1 sản phẩm để phục vụ du khách khi đến tham quan, du lịch làng Chăm như hộ ông Vách Gia (chuyên chế biến món ăn cà ri bò); hộ ông Hứa Hoàng Vũ (chuyên chế biến lạp xưởng bò)…

Nghệ nhân Mohamad thông tin: “Du lịch cộng đồng là phương thức tổ chức hoạt động du lịch dựa vào những tiềm năng sẵn có của cộng đồng dân cư. Loại hình này cung cấp cho du khách sự trải nghiệm về thiên nhiên và những giá trị văn hóa bản địa. Những lợi ích mà tổ hợp tác mang lại đó là, du khách có cơ hội trải nghiệm các loại hình du lịch mới lạ, độc đáo, khám phá văn hóa và con người ở làng Chăm một cách sâu sắc hơn. Từ khi nghề dệt thổ cẩm đồng bào Chăm xã Châu Phong, tỉnh An Giang được Bộ VHTTDL công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, tour du lịch đến làng Chăm Châu Phong đã trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc của các công ty lữ hành trong và ngoài nước”.

Làng nghề dệt thổ cẩm Chăm xã Châu Phong có gần 50 sản phẩm phục vụ du khách

Thông qua phát triển du lịch cộng đồng, không chỉ góp phần gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống  mà còn giúp người dân ở địa phương có thêm được nguồn thu nhập từ việc giới thiệu, bán những sản phẩm. Chị Saphynah (cô gái út nghệ nhân Mohamad) cho biết: “Hiện tại, gia đình bố trí khung dệt ngay tại cơ sở, sẵn sàng trình diễn hoặc cho du khách trải nghiệm, tham quan các công đoạn hoàn thành một sản phẩm khăn rằn, thổ cẩm... Đặc biệt, khách nước ngoài rất trân quý những sản phẩm được làm thủ công của làng nghề người Chăm”.

Thời gian qua, mỗi lần khách đến làng Chăm, Hứa Thị Rokyah - con gái ông Hứa Hoàng Vũ (tên Chăm là Salếch), chuyên chế biến lạp xưởng bò (tung lò mò Anas) ấp Phũm Xoài (xã Châu Phong) luôn đồng hành suốt chương trình, vừa hướng dẫn du khách trải nghiệm, thưởng thức tung lò mò, vừa giới thiệu về lịch sử hình thành món ăn gắn với tập quán sinh hoạt, văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Chăm.

Chị Hứa Thị Rokyah bày tỏ: “Du khách rất hứng thú và rất tập trung nghe mình nói về văn hóa truyền thống Chăm cũng như câu chuyện về sản phẩm. Du khách cũng đặt rất nhiều câu hỏi liên quan về sản phẩm, về văn hóa truyền thống, vì càng trao đổi lại muốn được nghe giới thiệu nhiều hơn”.

Bên cạnh đó, để đa dạng hóa các hoạt động trong khai thác du lịch, nâng cao chất lượng của các hoạt động du lịch; phát huy giá trị dân ca, dân vũ, dân nhạc của đồng bào Chăm xã Châu Phong, vừa qua, Sở Văn hóa - Thể thao tỉnh An Giang đã tổ chức lớp truyền dạy trống Rappana của đồng bào dân tộc thiểu số Chăm Châu Phong.

Trưởng ban Đại diện cộng đồng Hồi giáo Islam tỉnh An Giang Haji Jacky, cho biết: “Thực hiện Dự án 6 “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch”, xã Châu Phong tổ chức lớp truyền dạy trống Rappana, có 30 học viên tham dự. Các nghệ nhân trống truyền dạy cho học viên kiến thức cơ bản, kỹ năng sử dụng; một số bài trống truyền thống. Việc truyền dạy trống Rappana nhằm mục đích bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Qua đó, tăng cường ý thức về cội nguồn và bản sắc dân tộc, gắn kết cộng đồng, phát triển du lịch, quảng bá văn hóa địa phương”.

Lớp truyền dạy trống Rappana của đồng bào dân tộc thiểu số Chăm xã Châu Phong, đã thúc đẩy sản phẩm du lịch đa dạng

Nỗ lực bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa không chỉ thể hiện trong chính sách, kế hoạch mà còn đến từ tâm huyết của chính cộng đồng Chăm. Anh Haji Abul Alim, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn Thương mại và Du lịch Làng Chăm An Giang cho biết: “Chúng tôi xây dựng điểm tham quan để giới thiệu nét độc đáo, truyền thống của đồng bào Chăm. Khi du khách đến làng Chăm có thể trải nghiệm phong tục, tập quán lâu đời của chúng tôi, qua đó, chúng tôi cũng có cơ hội lan tỏa rộng hơn văn hóa dân tộc mình”.

Thời gian gần đây, các chính sách liên quan đến việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc Chăm luôn được tỉnh An Giang quan tâm đúng mức, vừa góp phần giữ gìn những nét đẹp văn hóa truyền thống, vừa làm phong phú hơn đời sống tinh thần của người dân.

Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Nguyễn Thị Minh Thúy, thực hiện Dự án 6 “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch”, An Giang đã tổ chức xây dựng, khai thác tốt các loại hình du lịch đặc trưng, phù hợp với đặc điểm văn hóa cộng đồng, mở rộng ngành kinh tế phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Chú trọng bảo tồn, phát huy giá trị dân ca, dân vũ, dân nhạc truyền thống của các dân tộc thiểu số trở thành sản phẩm du lịch văn hóa đặc trưng, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa ngày càng cao của các cộng đồng dân tộc thiểu số.

“Tổ hợp tác du lịch cộng đồng làng Chăm là mô hình mới, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Chăm An Giang. Hy vọng, với sự chung tay trong công tác bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống của đồng bào Chăm gắn với phát triển du lịch, bà con có cuộc sống sung túc hơn” – bà Minh Thúy nói.

Những năm qua, làng Chăm xã Châu Phong đón hàng chục ngàn lượt du khách trong nước và ngoài nước đến tham quan, trải nghiệm, mua sắm sản phẩm. Đồng thởi tăng cường sự gắn kết, bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống, phục vụ phát triển du lịch. Đối với địa phương, hoạt động này nhằm góp phần phát triển du lịch bền vững, tạo ra sản phẩm du lịch đặc trưng, thu hút du khách đến với làng Chăm. Với sự quan tâm hỗ trợ của các cấp, ngành, loại hình du lịch cộng đồng làng Chăm xã Châu Phong sẽ có nhiều bước tiến.

Bài và ảnh: PHƯƠNG NGHI

Nguồn: Tạp chí VHNT số 622, tháng 10-2025