Bộ sách đồ sộ gồm bốn tập có nhan đề “Người hùng không cầm súng” của tác giả Nguyễn Tất Thọ, do Nhà xuất bản Văn học ấn hành năm 2025. Bộ sách là toàn bộ gia tài tinh thần, trí tuệ mà ông tích lũy được qua hơn nửa thế kỷ hoạt động nghệ thuật.

Tác giả Nguyễn Tất Thọ, sinh năm 1945, là Hội viên Hội Văn học nghệ thuật Quảng Ninh, ông đã dành cả cuộc đời mình để cống hiến cho nền văn học nghệ thuật nước nhà. Ông được phong danh hiệu “Nghệ sĩ vùng Mỏ” vào năm 1986 và được tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba năm 1985. Sự nghiệp sân khấu của ông được đánh dấu bằng các giải thưởng danh giá như Huy chương Bạc cho vở diễn Tiếng rừng tại Hội diễn Chèo toàn quốc năm 1986, Giải B Kịch bản do Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam trao tặng...

Tác giả, nhà biên kịch Tất Thọ

Với nhan đề Người hùng không cầm súng, bộ sách gửi gắm thông điệp về khát vọng sống có ý nghĩa và niềm đam mê cống hiến hết mình cho một cuộc sống tiến bộ, tươi đẹp, nhân ái của những người lao động bình dị, đời thường. Họ không ngừng chiến đấu với những hoàn cảnh khó khăn, khắc nghiệt với mưa bom, bão đạn, với cả tuổi già, bệnh tật, với cả những cái xấu, cái ti tiện bằng vũ khí tốt đẹp nhất mà họ có. Đó là trí tuệ, lòng nhiệt huyết, sự kiên cường, hướng thiện, lòng nhân văn, bác ái. Dù cho gian khó, bão giông, những “chiến binh” ấy vẫn luôn giữ vững niềm tin, đam mê, sự thiện tâm để đi đến chiến thắng cuối cùng. Họ là những kỹ sư địa chất, kỹ sư nuôi ngọc trai, cán bộ kiểm lâm, những người dân lương thiện, những phóng viên Trường Sơn, những văn nghệ sĩ đi phục vụ kháng chiến… và trong đó có cả chính bản thân tác giả.

Quy mô của bộ sách, trải rộng qua bốn mảng đề tài khác nhau từ kịch bản sân khấu, nhật ký chiến trường, tuyển tập kịch ngắn, đến tiểu luận phê bình, cung cấp một bức tranh toàn cảnh về đời sống xã hội Việt Nam từ chiến tranh đến thời bình. Các mảng chất liệu này vô cùng phong phú, từ miền núi, hải đảo, thành phố đến những ngành nghề đặc thù như công an, bộ đội, giao thông, y tế, kiểm lâm, ngành than, với những mối quan hệ phức tạp và các mưu toan tội phạm, tất cả đều được thể hiện sinh động, đa thanh, đa sắc trong tác phẩm.

Tập 1 là Tuyển tập sân khấu gồm 6 kịch bản dài, trong đó có 3 kịch bản chèo, 3 kịch bản kịch nói, dày 425 trang. Không ít kịch bản trong đó đã được dàn dựng hoặc được giải thưởng như kịch bản chèo Đường đến núi Thiêng, Đảo Ngọc được các nhà hát Chèo chuyên nghiệp dàn dựng cách đây nhiều thập kỷ. Kịch bản kịch nói Tiếng vọng rừng xanh đã được TS Trần Đình Ngôn chuyển thể chèo thành Tiếng rừng, đạt huy chương Bạc tại Liên hoan sân khấu Chèo năm 2000, đem lại giải B Kịch bản do Hội Nghệ sĩ sân khấu trao tặng cho tác giả Tất Thọ. Kịch bản kịch nói Lật kèo (tên cũ Hãy cho tôi vào tù) được phát sóng trên Đài tiếng nói Việt Nam năm 2021.

Bộ sách đồ sộ “Người hùng không cầm súng” gồm bốn tập của tác giả Nguyễn Tất Thọ

Tập 2 là cuốn nhật ký Trường Sơn có nhan đề Bảy đóa phong lan, tái hiện một bức tranh toàn cảnh về Trường Sơn trong kháng chiến chống Mỹ, với nhãn quan của một nghệ sĩ đi phục vụ chiến trường thời đó. Cuốn sách thể hiện góc nhìn của một văn nghệ sĩ trong chiến trận khốc liệt, với những nghệ sĩ thời chiến không sân khấu, chẳng ánh đèn mà vẫn hết sức lung linh. Họ lao động và cống hiến đúng theo tinh thần “tiếng hát át tiếng bom”. Bảy đóa phong lan cũng đem đến một sự lý giải về nguyên nhân chiến thắng của chúng ta ở tầng sâu văn hóa, những căn tính dân tộc hình thành nên tất cả những tên gọi cụ thể như lòng can đảm, dũng cảm, sự quyết tâm, đức hy sinh…

Tập 3 là Tuyển tập kịch ngắn gồm 409 trang với 22 kịch ngắn và một ca kịch dài. Hầu hết các kịch bản đã được dàn dựng thành công và đạt nhiều giải thưởng tại các cuộc thi sân khấu không chuyên cấp tỉnh (Quảng Ninh) và toàn quốc, làm nên “thương hiệu” của tác giả Tất Thọ.

Tập 4 là cuốn tiểu luận phê bình bao gồm 22 bài viết, có dung lượng 217 trang. Đây là tập hợp một số bài viết tiêu biểu từng được in báo, và đã tạo ra nhiều dư luận sôi động về mảng văn học nghệ thuật trong những năm gần đây tại Quảng Ninh.

Bộ sách Người hùng không cầm súng chứa đựng nhiều tác phẩm với các mảng đề tài khác nhau, với cách nhìn trực diện về cuộc sống, ngôn ngữ đối thoại hấp dẫn, tình huống độc đáo, khốc liệt, éo le, bất ngờ khiến độc giả như đang xem từng vở kịch trước mắt. Tác phẩm xuất phát từ trái tim của “chàng thanh niên không bao giờ biết già”, chắc chắn sẽ kết nối, chinh phục các thanh niên thế hệ hôm nay.

Đặc biệt, giá trị nghệ thuật của tác phẩm đang được khẳng định khi kịch bản Cuốn truyện bị đốt (trích từ Tập 1) hiện đang được Sân khấu kịch Hồng Vân (TP.HCM) dàn dựng và sẽ ra mắt vào ngày 27-12-2025 tại chính quê hương Quảng Ninh của tác giả Tất Thọ. Vở diễn này dự kiến sẽ tiếp tục được lựa chọn tham gia tại Liên hoan Sân khấu kịch nói toàn quốc 2026.

Tác giả Tất Thọ cũng cho biết, toàn bộ tiền bán sách sẽ được tác giả và đơn vị tổ chức dùng để ủng hộ đồng bào miền Trung chịu hậu quả lũ lụt vừa qua.

LIÊN HƯƠNG - Ảnh tác giả cung cấp