Tối ngày 17-5, tại Nhà hát Lam Sơn, thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa; Bộ VHTTDL phối hợp với UBND tỉnh Thanh Hóa giao Cục Nghệ biểu diễn chủ trì, phối hợp với Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, Sở VHTTDL tỉnh Thanh hóa tổ chức Lễ Bế mạc, tổng kết và trao giải Cuộc thi Tài năng Diễn viên Chèo – Tuồng và Dân ca kịch năm 2023.

Tham dự Lễ Bế mạc, về phía đại biểu Trung ương có: PGS, TS, Thứ trưởng Bộ VHTTDL, Trưởng ban Chỉ đạo Cuộc thi Tạ Quang Đông; Phó Trưởng Ban Dân vận Trung ương Nguyễn Lam; nguyên Thứ trưởng Bộ VHTTDL, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam, NSND Vương Duy Biên; nguyên Thứ trưởng Bộ VHTTDL, Chủ tịch Hội đồng Giám khảo Cuộc thi, NSND Lê Tiến Thọ; Phó chủ tịch Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, Thành viên Ban Chỉ đạo, NSND Trịnh Thúy Mùi; Quyền Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn, Thành viên Ban Chỉ đạo, NSƯT Trần Ly Ly; Phó Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn, Trưởng ban Tổ chức Cuộc thi Trần Hướng Dương.

Về phía đại biểu tỉnh Thanh Hóa: Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Thanh Hóa Đào Xuân Yên; Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Cuộc thi Đầu Thanh Tùng; Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Thanh Hóa, Đồng Trưởng Ban Tổ chức Cuộc thi Phạm Nguyên Hồng; cùng các đồng chí đại diện lãnh đạo các ban, ngành của tỉnh Thanh Hóa; đại diện các đơn vị nghệ thuật có diễn viên tham gia Cuộc thi Chèo, Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc năm 2023 và đông đảo người dân tỉnh Thanh Hóa.

Thứ tưởng Bộ VHTTDL, Trưởng Ban Chỉ đạo Cuộc thi Tạ Quang Đông và Phó Trưởng Ban Dân vận Trung ương Nguyễn Lam trao giải Xuất sắc cho các nghệ sĩ, diễn viên Cuộc thi Tài năng diễn viên Chèo toàn quốc 2023

Trước đó, ngày 11-5, Ban Tổ chức đã tiến hành Tổng kết và trao giải Cuộc thi Tài năng diễn viên Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc – 2023, được diễn ra từ ngày 6 đến 10-5. Cuộc thi có 38 nghệ sĩ, diễn viên của 9 đơn vị, Nhà hát Nghệ thuật Tuồng và Dân ca kịch trên cả nước về tham gia. Ban Tổ chức đã trao 8 Giải Nhất, 9 Giải Nhì cho những nghệ sĩ, diễn viên xuất sắc tại Cuộc thi và 2 Giải Xuất sắc cho người dàn dựng trích đoạn có sáng tạo, đạt hiệu quả cao và người hướng dẫn ca diễn. Dịp này, Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam cũng trao 7 giải thưởng cho các nghệ sĩ, diễn viên đã có sự cố gắng, nỗ lực hoàn thành tốt phần dự thi trong Cuộc thi.

Tối 17-5, Ban Tổ chức tiến hành tổng kết và trao giải Cuộc thi Tài năng diễn viên Chèo toàn quốc năm 2023. Cuộc thi được diễn ra từ ngày 11-5 đến ngày 16-5-2023, với sự tham gia của 73 nghệ sĩ, diễn viên của 14 đơn vị, nhà hát nghệ thuật Chèo trên cả nước. Ban tổ chức đã trao 17 giải Nhất, 14 Giải Nhì, 2 giải Xuất sắc dành cho người hướng dẫn ca diễn và người dàn dựng trích đoạn có sáng tạo, đạt hiệu quả cao. Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam cũng trao giải thưởng cho các nghệ sĩ, diễn viên đã có sự cố gắng, nỗ lực hoàn thành tốt phần dự thi trong Cuộc thi này.

Phát biểu tổng kết, đánh giá về chuyên môn nghệ thuật Cuộc thi tài năng diễn viên Chèo toàn quốc - 2023, NSND Quốc Anh - Chủ tịch Hội đồng Giám khảo nhấn mạnh, tín hiệu mừng nhất trong Cuộc thi này là chất lượng nghệ thuật của 14 đơn vị khá đồng đều, mỗi diễn viên dự thi đều nỗ lực “thổ tận can tràng” để thể hiện tốt nhất phần thi của mình.

Những vai mẫu trong các trích đoạn Chèo cổ truyền như: Thị Mầu, Súy Vân, Châu Long, Lưu Bình, Trần Phương, Cả sứt, Thị Phương, Tuần Ty, Đào Huế, Thầy đồ Trương Viên, Mụ Quán, Lão say có nội dung khuyến giáo đạo đức là những bài học chở nặng triết lý nhân sinh, những tấm gương sáng về tình bạn, về lòng chung thủy, đạo đức gia đình luôn đề cao chữ “Hiếu”, khao khát tự do, lên án, đả kích để rồi phê phán thói hư tật xấu bằng tiếng cười trào lộng, thâm sâu trong ngôn ngữ nghệ thuật Chèo.

NSND Quốc Anh - Chủ tịch Hội đồng Giám khảo Cuộc thi Tài năng diễn viên Chèo toàn quốc 2023 phát biểu đánh giá về chuyên môn tại Lễ Bế mạc

Trên sân khấu Nhà hát Ca múa kịch Lam Sơn, khán giả, bạn nghề đã có những thời khắc “mãn nhĩ” với nhiều giọng Chèo đằm thắm, trữ tình da diết như: Đào liễu, Sa lệch chênh, Quân tử vu dịch, Tò vò, Tình thư hà vị, Kể bốn mùa, Ngâm sổng, Hát cách… của mô hình nhân vật nữ chính, thư sinh hay lẳng lơ tính cách, mê đắm như: Cấm giá, Bình thảo của nữ lệch Thị Mầu, phẫn uất xót xa như Dậm chân, Thiếp trả cho chàng của Đào Huế, Lới lơ, gà rừng của Súy Vân, khôi hài, vui vẻ trong giai điệu Bà chúa con cua, Hát sắp… mang đậm dấu ấn, sắc thái riêng của từng đơn vị nghệ thuật Chèo, vùng Chèo trong cả nước…, được “mãn nhãn” với những khuôn diễn, bộ múa khá thuần thục, khắc họa “Tinh, thần, khí” của nhân vật Chèo.

Hay, những nhân vật trong các trích đoạn Chèo hiện đại như cụ Hường (trích đoạn Một tin buồn), Hiếu (trích đoạn Người mẹ một mắt, Vợ chồng thuyền chài), Nhị Độ Mai - Chèo Nguyễn Đình Nghị, Tùng (Tùng lò gạch), Cả Hân (Đường trường duyên phận, Người ngựa, ngựa người) cùng nhiều nhân vật Chèo khai thác đề tài lịch sử như Hình bộ thượng thư và đặc biệt, nhân vật Hề già - vở Chèo Lý Nhân Tông kế nghiệp - một “hiện tượng” xuất sắc của sự kế thừa truyền thống một cách sáng tạo, có học đã lần lượt xuất hiện tươi nguyên trên sân khấu, thể hiện kỹ năng cảm thụ cũng như trình độ, khả năng sáng tạo, chuyển hóa, kế thừa mô hình nhân vật.

Ban Tổ chức trao chứng nhận và tặng hoa Hội đồng Ban Giám khảo Cuộc thi tài năng diễn viên Chèo toàn quốc 2023

Kế thừa và vận dụng những thủ pháp trong nghệ thuật biểu diễn Chèo cổ truyền vào Chèo hiện đại của từng cá nhân nghệ sĩ, gây xúc động lòng người, chuyển tải ý nghĩa nhân văn, ý nghĩa giáo dục, tạo dựng niềm tin vào cuộc sống, hướng tới tính chân thiện mỹ.

Phần lớn phần dự thi được dàn dựng công phu, diễn viên thăng hoa trên sân khấu với nghề để bộc lộ hết được tài năng của mình, tạo nên điểm nhấn nghệ thuật đầy ấn tượng, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa Chèo. Điều đó làm cho loại hình nghệ thuật Chèo luôn xuôi chèo mát mái trong dòng chảy văn hóa dân tộc là điều rất cần trong các tác phẩm nghệ thuật sân khấu Chèo hiện nay.

Bên cạnh những thành tựu đáng ghi nhận, NSND Quốc Anh cũng đã chỉ ra một vài hạn chế cần nhìn nhận nghiêm túc để khắc phục, góp phần nâng cao chất lượng nghệ thuật Chèo. Đó là, vai diễn dự thi còn trùng lặp quá nhiều. Trích đoạn chưa thực sự chuyển tải được vấn đề nóng bỏng của cuộc sống đương thời, nội dung cũ mòn; Bên cạnh những đơn vị nghệ thuật như Nhà hát Chèo Quân đội, Nhà hát Nghệ thuật Truyền thống tỉnh Thanh Hóa đã ưu tiên lựa chọn những trích đoạn mang hơi thở thời đại, góp phần tuyên truyền cho công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước, thì vẫn có một số đơn vị chưa có sự chọn lựa cẩn trọng, nội dung trích đoạn dự thi chưa chú trọng việc xây dựng hình tượng nhân vật Chèo.

Thứ trưởng Bộ VHTTDL Tạ Quang Đông phát biểu tổng kết, Bế mạc Cuộc thi

Phát biểu Tổng kết và Bế mạc Cuộc thi, PGS, TS Thứ trưởng Bộ VHTTDL Tạ Quang Đông cho biết: “Cuộc thi Tài năng diễn viên Chèo, Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2023 diễn ra từ ngày 6 đến 16-5-2023, trên mảnh đất Thanh Hóa địa linh nhân kiệt đã trải qua 11 ngày, đêm biểu diễn, tranh tài. Các nghệ sĩ, diễn viên dự thi đã thể hiện, phô diễn tài năng nghệ thuật, đem đến cho khán giả yêu nghệ thuật truyền thống nhiều cảm xúc, cái nhìn đa sắc màu và những ấn tượng sâu đậm không chỉ về nghệ thuật sân khấu truyền thống, mà còn bao hàm trong đó nhiều giá trị lịch sử, văn hóa quý báu của dân tộc Việt Nam.

Bên cạnh những thành công của các phần thi, trích đoạn được đầu tư công phu cả về kịch bản, dàn dựng, kỹ thuật nhuần nhuyễn điêu luyện của các nghệ sĩ, diễn viên trong ca, diễn… thì vẫn còn một số trích đoạn, phần thi chưa được đầu tư, quan tâm một cách nghiêm túc dù là lý do chủ quan hay khách quan.

Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam Trịnh Thúy Mùi và Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa Đầu Thanh Tùng trao Giải Nhất Cuộc thi Tài năng diễn viên Chèo cho các nghệ sĩ, diễn viên

Cuộc thi Tài năng diễn viên Chèo, Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2023, là hoạt động hết sức cần thiết, cần được duy trì, nâng cao về quy mô và chất lượng. Thông qua Cuộc thi lần này, thay mặt Bộ VHTTDL, Thứ trưởng Tạ Quang Đông đề nghị Cục nghệ thuật biểu diễn trong thời gian tới triển khai một số nội dung sau: Một là, tích cực nghiên cứu, tham mưu cơ chế, chính sách cải  thiện chế độ đãi ngộ đối với nghệ sĩ, diễn viên trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật nói chung và nghệ thuật sân khấu truyền thống nói riêng, đặc biệt là các cơ chế, chính sách và chế độ đãi ngộ đối với công tác thu hút, tìm kiếm, đào tạo và phát huy nghệ sĩ, diễn viên tài năng của nền nghệ thuật sân khấu truyền thống nước nhà; Hai là, khẩn trương mở các lớp tập huấn nâng cao kỹ thuật biểu diễn cho các diễn viên nhằm bảo tồn các giá trị của sân khấu truyền thống; Ba là, xây dựng các Đề án về đặt hàng các vở diễn cho các Nhà hát, các đoàn nghệ thuật truyền thống trong cả nước; Bốn là, tiếp tục hoàn thiện các Quy chế thi, phương thức tổ chức để các Cuộc thi ngày một tốt hơn, tìm ra được nhân tài cho nghệ thuật truyền thống nước nhà.

NGỌC BÍCH