Giống như các dân tộc khác, đồng bào dân tộc Lào cũng có những quan niệm hết sức độc đáo trong văn hóa truyền thống, một trong số đó là nghi thức vào nhà mới. Đây là nghi thức tốt đẹp lâu đời được đồng bào dân tộc Lào gìn giữ, duy trì đến ngày nay.

Sau khi dựng xong nhà mới, gia chủ sẽ chọn ngày lành tháng tốt theo quan niệm của người Lào để tiến hành nghi thức thực hiện lễ cúng vào nhà mới. Để chuẩn bị cho cuộc sống sinh hoạt ở ngôi nhà mới, gia chủ phải chuẩn bị một số đồ dùng, vật dụng sinh hoạt, trong đó nhất định phải có 1 cái “ninh” (chõ đồ xôi), vì trong cuộc sống hằng ngày, đồng bào dân tộc Lào có thói quen ăn cơm nếp là chính. Các vật dụng được để ở vị trí trước cầu thang lên nhà.

Gia chủ đi trước dẫn theo con cháu đem theo cái “ninh” và các vật dụng sinh hoạt phía sau chuẩn bị cho Lễ vào nhà mới

Tái hiện lại Lễ vào nhà mới của dân tộc Lào tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, có chủ lễ là ông Vì Thanh Nó, người có uy tín trong cộng đồng và hỗ trợ là ông Lường Văn Ú. Lễ vật trong lễ cúng nhà mới của đồng bào dân tộc Lào gồm: gà trống luộc, thủ lợn (tùy theo điều kiện kinh tế của gia chủ), nội tạng lợn, xôi nếp, rượu cần, rượu trắng, 2 cái chén, tất cả được đặt lên ban thờ trong nhà.

Để chuẩn bị lễ vào nhà mới, người được gia chủ chọn thay mặt gia chủ đứng trước cầu thang, khi đến giờ tốt đã định, gia chủ đi trước dẫn con cháu đem theo cái “ninh” và các vật dụng sinh hoạt phía sau. Đến chân cầu thang nhà mới, gia chủ dừng lại và bắt đầu các bước đầu tiên trong nghi thức cúng vào nhà mới.

Việc làm đầu tiên khi vào nhà mới, đồng bào sẽ mang cái chõ đồ xôi đặt lên bếp lửa và đồ xôi

Sau đó, mọi người di chuyển lên nhà sàn để thực hiện phần tiếp theo của lễ vào nhà mới. Khi gia chủ cùng con cháu và dân bản, khách dự lễ đã lên hết, một người phụ nữ lớn tuổi trong gia đình thực hiện nghi thức thay mặt gia chủ cảm ơn khách quý đã đến chung vui với gia đình, bằng việc đứng tại cửa vào nhà chính, rót rượu mời từng người.

Chủ lễ Vì Thanh Nó, người có uy tín trong cộng đồng thực hiện lễ cúng

Khi lên nhà, chủ nhà mang cái ninh (chõ đồ xôi) đặt vào bếp của ngôi nhà, các thành viên khác trong gia đình đem đồ dùng, vật dụng vào đặt trong nhà. Sau khi mọi người đã ổn định, gia chủ bắt đầu thực hiện nghi thức cúng vào nhà mới.

Sau lễ cúng, gia chủ cùng dân bản uống rượu cần chúc mừng lễ vào nhà mới

Sau phần lễ, trong ngày vui còn có các tiết mục văn nghệ múa hát, ca ngợi cuộc sống lao động ấm no, hạnh phúc, tình yêu quê hương, đất nước.

Lễ vào nhà mới của đồng bào dân tộc Lào có sự tham dự của cộng đồng các dân tộc đang hoạt động thường xuyên tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam và du khách tham quan đã đem đến một không gian ấm cúng, rộn ràng, là một trong những nét văn hóa được đồng bào Lào giới thiệu hòa vào các hoạt động chào năm mới 2024 tại “Ngôi nhà chung”.

Phần hội vui tươi với những điệu múa truyền thống của đồng bào dân tộc Lào

Tin, ảnh: TUẤN MINH