Ngày 22-6-2025 đánh dấu 55 năm ngày nữ bác sĩ Đặng Thùy Trâm hy sinh (22-6-1970) tại Quảng Ngãi. Nhân dịp này, Nxb Phụ nữ Việt Nam vừa cho ra mắt cuốn sách về bác sĩ Đặng Thùy Trâm với tựa đề “Đặng Thùy Trâm và cuốn nhật ký thứ ba”, do chính em gái bà là Đặng Kim Trâm biên soạn.

Năm 2005, hai cuốn nhật ký chiến tranh của nữ bác sĩ - liệt sĩ Đặng Thùy Trâm, sau 35 năm ẩn tích trên đất Mỹ, đã được chính những cựu binh Mỹ trả về cho gia đình chị và nhờ đó, thế giới biết đến Nhật ký Đặng Thùy Trâm. Cho đến nay, hơn nửa triệu bản sách đã được phát hành tại Việt Nam và được dịch ra 23 thứ tiếng trên thế giới, gây xúc động mãnh liệt và truyền cảm hứng cho rất nhiều người về một tâm hồn Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ - tinh tế, quả cảm và nhân ái, giữa đạn bom ác liệt vẫn tươi sáng khát vọng, tình yêu. “Ngọn lửa” Đặng Thùy Trâm tỏa sáng trong thế hệ trẻ Việt Nam, sức sống lan tỏa qua những dòng nhật ký chiến tranh của cô vẫn luôn bền bỉ suốt 20 năm qua. Rất nhiều sự kiện, hoạt động được tổ chức nhằm tôn vinh hình tượng người nữ bác sĩ, liệt sĩ, Anh hùng lực lượng vũ trang Đặng Thùy Trâm.

Bìa cuốn sách "Đặng Thùy Trâm và cuốn nhật ký thứ ba"

Năm 2025, cuốn sách Đặng Thùy Trâm và cuốn nhật ký thứ ba được xuất bản, mang đến cho công chúng cái nhìn trọn vẹn câu chuyện đặc biệt của một con người - chiến sĩ bình dị trong chiến tranh. Tác phẩm giúp công chúng biết thêm về chân dung Đặng Thùy Trâm, về tuổi trẻ, tri thức và văn hóa của một người con gái Hà Nội tinh khôi và tràn đầy lý tưởng. Đó là một Đặng Thùy Trâm trong vòng tay thương yêu của gia đình và bè bạn, trước khi xung phong vào chiến trường.

Một phần quan trọng trong cuốn sách là Di cảo chưa từng công bố của nữ bác sĩ Đặng Thùy Trâm, bao gồm “cuốn nhật ký thứ ba” và một số thư từ với gia đình, bè bạn. Trong những trang nhật ký đó hiện lên hình ảnh một Đặng Thùy Trâm đầy tính nữ, với sức trẻ, với một trái tim tràn ngập tình yêu dành cho đất nước, gia đình, người thân, bè bạn và tình yêu lứa đôi. Cô sinh viên trường Y lãng mạn, tinh tế và nồng nhiệt ấy, lúc hăng say học tập và rèn luyện trong một môi trường an toàn và nhiều thuận lợi, vẫn luôn nhiều trăn trở về lý tưởng, về lẽ sống làm người, về ước mơ cứu chữa bệnh nhân, về sứ mệnh của công dân khi đất nước đang bị chia cắt, về sự quả cảm đương đầu với thử thách và bất công. Với tinh thần ấy, sinh viên Đặng Thùy Trâm quyết tâm dấn thân vào chiến trường miền Nam, cùng rất nhiều thanh niên miền Bắc, không ngại hy sinh gian khổ.

Một điều từng gây nhiều tò mò tranh cãi là mối tình không thành của Đặng Thùy Trâm với M - một quân nhân miền Nam đa tài. Đặng Thùy Trâm và cuốn nhật ký thứ ba đã cung cấp thêm cho công chúng những thông tin và những đánh giá, nhìn nhận lại, từ khía cạnh chân thật nhất, “đời” nhất.

Phần sau của cuốn sách thuật lại hành trình ly kỳ và xúc động của hai cuốn nhật ký chiến tranh Đặng Thùy Trâm khi tìm về với nơi nó thuộc về sau 35 năm. Bên cạnh đó là những chuyện sau khi Nhật ký Đặng Thùy Trâm được xuất bản, như chuyện đi tìm gặp người đầu tiên của phía “bên kia” đọc nhật ký Đặng Thùy Trâm và ngăn đừng đốt, chuyến đi sang Mỹ nhận về hai cuốn nhật ký bị thất lạc,...

Đặng Thùy Trâm và cuốn nhật ký thứ ba là cuốn sách mà khi đọc nó, chúng ta nhớ về một “con người”, như rất nhiều người Việt Nam khác, đã hy sinh vì Tổ quốc, vì hòa bình, với trọn vẹn lý tưởng và tình yêu của tuổi thanh xuân bất diệt.

Tác giả Đặng Kim Trâm là em gái của nữ bác sĩ, liệt sĩ, anh hùng LLVT Đặng Thùy Trâm. Chị đã từng dịch nhiều sách tiếng Anh, viết báo, và là người phụ trách chính các di cảo của Đặng Thùy Trâm, biên soạn thành sách, cùng với nhiều tư liệu khác liên quan.

NGÔ HỒNG VÂN