Chiều ngày 17-12-2025, tại Hà Nội, Liên đoàn Xiếc Việt Nam và Nhà hát Sân khấu truyền thống quốc gia Việt Nam tổ chức họp báo chính thức ra mắt vở diễn xiếc - cải lương Trần Nhân Tông nhân kỷ niệm 717 năm Phật Hoàng Trần Nhân Tông nhập Niết bàn.

NSND Tống Toàn Thắng - Giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam, đạo diễn vở diễn Trần Nhân Tông chia sẻ tại họp báo.

Vở diễn Trần Nhân Tông đánh dấu lần thứ ba nghệ thuật xiếc và cải lương tìm thấy tiếng nói chung, sau thành công của hai dự án Cây gậy thần (2020) và Thượng Thiên Thánh Mẫu (2021). Tuy nhiên, nếu ở những lần trước, xiếc chỉ dừng lại ở vai trò minh họa, làm giàu thêm cho mạch tự sự của cải lương, thì ở tác phẩm lần này, khán giả sẽ thấy được sự hòa quyện nhuần nhuyễn giữa xiếc và cải lương.

NSND Tống Toàn Thắng - Giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam, đạo diễn vở diễn chia sẻ: “Trên cơ sở rút kinh nghiệm từ các dự án trước, ê-kíp sáng tạo đã lồng ghép hai loại hình một cách nhuần nhuyễn, để các tiết mục xiếc không còn tách rời mà đóng vai trò tương tác, bổ trợ và làm giàu cảm xúc cho mạch tự sự của vở diễn”. Chỉ 95 phút nhưng vở diễn Trần Nhân Tông (tác giả kịch bản: TS Bùi Hữu Dược, đạo diễn: NSND Tống Toàn Thắng - NSƯT Trần Quang Khải) tái hiện trọn vẹn cuộc đời Đức vua - Phật hoàng Trần Nhân Tông, từ khi sinh ra, trưởng thành, lên ngôi Hoàng đế, lãnh đạo quân dân chiến thắng giặc Nguyên - Mông, đến hành trình nhường ngôi, xuất gia tu hành và trở thành Đệ nhất Tổ sư Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử.

Các lớp diễn với những không gian mang tính biểu tượng - đặc biệt là không gian núi Ngọa Vân - Yên Tử được thể hiện bằng ngôn ngữ xiếc kết hợp cải lương, tạo nên không gian thực cảnh sinh động, giàu tính điện ảnh. Vở diễn mạnh dạn đưa xiếc thú (khỉ, dê, lợn…) vào không gian sân khấu, tái hiện bối cảnh làng quê, xóm chợ, thiên nhiên vừa giàu tính tạo hình, vừa mang tính giải trí. Trên sân khấu vuông, ê-kíp đã huy động nhiều tiết mục trên cao và đa tầng không gian, như: hoạt cảnh Trần Nhân Tông ra đời kết hợp đu dây trên cao; hoạt cảnh đánh giặc kết hợp nhào lộn, cầu bật; hoạt cảnh chợ quê kết hợp các tiết mục thăng bằng trên con lăn…

NSƯT Trần Quang Khải - đạo diễn phần cải lương chia sẻ về quá trình dàn dựng vở diễn.

Theo NSND Tống Toàn Thắng, hệ thống bục, đế sân khấu của vở diễn di chuyển linh hoạt, kết hợp màn hình LED trình chiếu, cảnh trí và trang trí sân khấu, tạo nên không gian đa chiều, trong đó mỗi màn diễn là một không gian nghệ thuật khác nhau. Đây được xem là bước khởi đầu cho định hướng phát triển các vở diễn xiếc - sân khấu tổng hợp quy mô lớn, mở ra khả năng ứng dụng sâu hơn các công nghệ như 3D Mapping, Hologram trong tương lai, đặc biệt ở những lớp diễn mang tính tâm linh như hình ảnh Đức Vua Trần Nhân Tông nhập Niết bàn.

NSƯT Trần Quang Khải - đạo diễn phần cải lương chia sẻ: “Thông qua ngôn ngữ tổng hợp của xiếc, cải lương, âm nhạc, múa và mỹ thuật sân khấu, vở diễn không chỉ mang đến một không gian nghệ thuật giàu cảm xúc mà còn có giá trị giáo dục sâu sắc, giúp công chúng hiểu rõ hơn về nhân cách, tư tưởng và di sản tinh thần của Phật Hoàng”.

Ê-kíp vở diễn và đại diện dòng họ Trần tham gia buổi họp báo.

Để có được 95 phút rực rỡ trên sân khấu là sự hy sinh và nỗ lực của gần 70 nghệ sĩ đến từ hai đơn vị. Tại buổi họp báo, NSƯT Minh Hải - người đảm nhiệm vai chính Trần Nhân Tông cho biết đây là một vai diễn đầy áp lực. Dù từng có kinh nghiệm vừa đu dây, vừa hát trong vở Cây gậy thần, nhưng với Trần Nhân Tông, áp lực của Minh Hải nằm ở chiều sâu tâm lý. NSƯT Minh Hải muốn truyền tải tới khán giả không chỉ là hình tượng một vị minh quân hay Phật Hoàng, mà còn là tình yêu muôn dân, tinh thần lấy dân làm gốc và lòng tự tôn dân tộc. Trong khi đó, nghệ sĩ của Liên đoàn Xiếc Việt Nam phải thích nghi với mạch kịch tính của cải lương. Những màn đu dây kết hợp với các lớp diễn lãng mạn, hay các màn nhào lộn, cầu bật trong bối cảnh chiến trận không chỉ đòi hỏi kỹ thuật cá nhân điêu luyện mà còn yêu cầu sự phối hợp nhịp nhàng về thời gian với âm nhạc và lời ca.

Vở diễn xiếc - cải lương Trần Nhân Tông hứa hẹn là một sản phẩm nghệ thuật - du lịch đặc biệt, góp phần lan tỏa giá trị văn hóa, lịch sử, tinh thần của dân tộc Việt Nam tới đông đảo công chúng. Vở diễn sẽ chính thức công diễn vào lúc 20h00 các ngày 20, 21 và 28-12-2025, tại sân khấu vuông của Rạp Xiếc Trung Ương (Trung tâm Nghệ thuật Giải trí IONAH).

Cảnh trong vở diễn Trần Nhân Tông với sự kết hợp hoàn hảo giữa xiếc, cải lương, âm nhạc, múa và mỹ thuật sân khấu.

LIÊN HƯƠNG