Sáng 14-11, tại Hà Nội, Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam phối hợp với Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam tổ chức khai mạc Triển lãm “100 năm Mỹ thuật hiện đại - Sưu tập Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam và Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam”. Sự kiện là một điểm nhấn quan trọng trong chuỗi hoạt động kỷ niệm 100 năm hình thành và phát triển của Trường Mỹ thuật Đông Dương - cái nôi của nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam và là tiền thân của Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam ngày nay. Không chỉ là một triển lãm nghệ thuật thông thường, đây còn là hành trình gợi nhắc ký ức về thế kỷ sáng tạo không ngừng, nơi nhiều thế hệ họa sĩ, giảng viên và sinh viên góp phần tạo dựng nền tảng mỹ thuật mang đậm bản sắc dân tộc nhưng vẫn hòa mình vào dòng chảy nghệ thuật thế giới.

Thứ trưởng Bộ VHTTDL Tạ Quang Đông và các đại biểu dự Lễ khai mạc

Triển lãm trưng bày 150 tác phẩm hội họa, điêu khắc và phù điêu, được tuyển chọn từ các sưu tập của nhà trường, của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam cùng sự đóng góp từ A&V Foundation và gia đình cố họa sĩ Ngô Mạnh Lân. Đáng chú ý, phần lớn tác phẩm là những sáng tác quý hiếm, nhiều tác phẩm lần đầu tiên được giới thiệu rộng rãi trước công chúng. Nhờ đó, người xem có cơ hội tiếp cận một cách hệ thống, toàn diện và chân thực hơn về dòng chảy mỹ thuật Việt Nam trong suốt một thế kỷ qua.

Đại biểu cắt băng khai mạc triển lãm “100 năm Mỹ thuật hiện đại”

Không gian trưng bày được bố cục theo sáu phần lớn, tái hiện mạch phát triển xuyên suốt của mỹ thuật hiện đại Việt Nam gắn liền với lịch sử đào tạo của Trường Mỹ thuật Đông Dương và Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Từ dấu ấn của những người thầy Pháp, những người đã đặt viên gạch đầu tiên và truyền cảm hứng cho thế hệ sinh viên Việt Nam đầu thế kỷ XX, cho đến khát vọng đổi mới diện mạo mỹ thuật dân tộc của lớp sinh viên giai đoạn 1925-1945. Từ sự chuyển mình mạnh mẽ của nghệ thuật phục vụ kháng chiến sau năm 1945 đến thời kỳ đưa di sản mỹ thuật Đông Dương hòa vào mỹ thuật hiện thực xã hội chủ nghĩa trong các thập niên 1957-1981. Và tiếp đó là giai đoạn đổi mới, hội nhập từ năm 1981, mở rộng biên độ sáng tạo, dẫn đến sự phong phú, đa dạng trong ngôn ngữ nghệ thuật từ 2008 đến nay. Mỗi phần trưng bày không chỉ là một lát cắt lịch sử mà còn là những minh chứng trực quan về sự tiếp nối giữa các thế hệ nghệ sĩ, về những thay đổi trong tư duy sáng tạo và về vai trò của mỹ thuật trong đời sống xã hội.

Thứ trưởng Bộ VHTTDL Tạ Quang Đông phát biểu tại sự kiện

Phát biểu tại lễ khai mạc, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Tạ Quang Đông khẳng định: Triển lãm mang ý nghĩa biểu tượng cho hành trình đổi mới không ngừng của mỹ thuật Việt Nam kể từ khi khóa học đầu tiên của Trường Mỹ thuật Đông Dương được khai giảng năm 1925. Thứ trưởng nhấn mạnh, mỗi tác phẩm được trưng bày đều chứa đựng tâm huyết, tài năng và khát vọng sáng tạo của nhiều thế hệ nghệ sĩ. Đây vừa là dấu ấn tự hào của Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam, vừa là tài sản tinh thần quý báu của nền văn hóa dân tộc, phản ánh bản lĩnh và tinh thần hội nhập của nghệ thuật Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Theo Thứ trưởng Tạ Quang Đông, triển lãm cũng là dịp tri ân và tôn vinh các thế hệ hiệu trưởng, giảng viên, họa sĩ, nhà điêu khắc đã gắn bó, cống hiến cho sự nghiệp mỹ thuật nước nhà. Từ những người đặt nền móng như Victor Tardieu, Évariste Jonchère, Tô Ngọc Vân, Trần Văn Cẩn đến các danh họa, nhà điêu khắc Nguyễn Phan Chánh, Nguyễn Gia Trí, Nguyễn Sáng, Nguyễn Tư Nghiêm, Diệp Minh Châu… và nhiều thế hệ nghệ sĩ kế tiếp. Tất cả đã góp phần tạo dựng diện mạo riêng của mỹ thuật Việt Nam vừa thấm đẫm tinh thần dân tộc, vừa mang hơi thở thời đại.

Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam Nguyễn Anh Minh phát biểu tại lễ khai mạc

Tại buổi lễ, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam Nguyễn Anh Minh nhắc đến vai trò nền tảng của họa sĩ Nguyễn Đỗ Cung, sinh viên khóa V Trường Mỹ thuật Đông Dương và là Giám đốc đầu tiên của Bảo tàng, người đã đặt định hướng quan trọng cho hoạt động lưu giữ và phát huy giá trị mỹ thuật nước nhà. Ông cho biết hiện nay có đến 60% tác phẩm trong Bộ sưu tập mỹ thuật hiện đại của Bảo tàng thuộc về các thế hệ giảng viên, sinh viên, họa sĩ và nhà điêu khắc trưởng thành từ Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Điều này thể hiện rõ sự gắn bó bền chặt, gần như tự nhiên giữa đào tạo - sáng tạo - bảo tồn - phát huy trong tiến trình phát triển mỹ thuật hiện đại.

Lịch sử đào tạo của Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam được chia thành hai giai đoạn lớn, mỗi giai đoạn tương ứng với những biến động lịch sử và thay đổi trong tư duy nghệ thuật. Giai đoạn đầu, từ 1925 đến 1945, là thời kỳ dung hòa tinh thần mỹ thuật Á Đông với khoa học tạo hình châu Âu, tạo dựng nên phong cách Đông Dương độc đáo và trở thành nền tảng vững chắc cho mỹ thuật Việt Nam hiện đại. Từ sau Cách mạng Tháng Tám 1945, tinh thần “Dân tộc - Khoa học - Đại chúng” trở thành phương châm đào tạo cốt lõi, hướng hoạt động sáng tác về phía đời sống nhân dân, gắn bó với thực tiễn kháng chiến và xây dựng đất nước. Sau những năm tạm ngừng hoạt động vì chiến tranh, năm 1955 nhà trường trở lại trụ sở 42 Yết Kiêu dưới sự dẫn dắt của danh họa Tô Ngọc Vân, người hiệu trưởng tận tụy đã định hình giai đoạn phát triển mới cho nhà trường và cho nền mỹ thuật Việt Nam.

Ban tổ chức đã tiến hành trao 7 giải thưởng Victor Tardieu cho các khóa luận sáng tác tốt nghiệp xuất sắc

Trong khuôn khổ sự kiện, Ban tổ chức đã trao Giải thưởng Victor Tardieu - giải thưởng mang tên vị hiệu trưởng đầu tiên của Trường Mỹ thuật Đông Dương cho các khóa luận sáng tác tốt nghiệp xuất sắc nhất của sinh viên Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam năm 2025. Đây là hoạt động nhằm khuyến khích sáng tạo nghệ thuật, đồng thời tôn vinh những tài năng trẻ đang tiếp nối truyền thống của nhiều thế hệ đi trước.

Triển lãm thu hút công chúng trong và ngoài nước đến thưởng thức

Triển lãm mở cửa đến hết ngày 22-11 tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Với quy mô trưng bày lớn, cách tổ chức khoa học cùng nhiều tác phẩm có giá trị đặc biệt, sự kiện mang đến cho người xem một hành trình trải nghiệm trọn vẹn về đổi thay của mỹ thuật hiện đại Việt Nam qua 100 năm hình thành và phát triển. Triển lãm không chỉ là hoạt động kỷ niệm mà còn là lời tri ân, lời khẳng định về sức sống bền bỉ của nghệ thuật Việt Nam trong quá khứ, hiện tại và tương lai.

NGÔ HUYỀN - Ảnh: MAI HƯƠNG