Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) có nền văn hóa bản địa đặc sắc, được hình thành bởi những con người hào sảng, thân thiện, không chỉ tạo nên những vùng quê đáng sống cho người dân nông thôn mà còn là điểm đến hấp dẫn với du khách gần xa.

Du khách trải nghiệm đi xuồng tại khu du lịch cộng đồng cồn Sơn (phường Cái Khế, TP Cần Thơ)

Tại TP Cần Thơ, du lịch nông nghiệp gắn với làng nghề được quan tâm và xây dựng nhiều mô hình, sản phẩm đặc trưng. Hiện, Cần Thơ có 35 điểm là vườn, khu du lịch sinh thái, khoảng 30 homestay và 2 điểm du lịch cộng đồng (cồn Sơn, cù lao Tân Lộc). Tại các điểm này đều có những trải nghiệm đặc trưng gắn với đời sống sông nước, miệt vườn Nam Bộ: giăng lưới, câu cá, đặt trúm, đặt lờ, tát mương bắt cá, trồng lúa, trồng rau, trò chơi dân gian trên đồng ruộng, vườn trái cây, chèo ghe, bắt vịt…hay trải nghiệm làm bánh dân gian, cơm quê, làng nghề, các sản phẩm OCOP.

Đi đầu trong mô hình du lịch nông nghiệp ở TP. Cần Thơ phải kể đến mô hình du lịch sinh thái vườn của ông Phạm Văn Hoàng ở ấp Mỹ Nhơn, phường An Bình với những vườn dâu, chôm chôm, măng cụt, sầu riêng… được chăm sóc theo hướng thân thiện môi trường, vừa bảo đảm chất lượng sản phẩm vừa bảo đảm an toàn cho du khách khi tham quan và trải nghiệm thu hoạch trái cây tại vườn cùng người nông dân.

Ông Phạm Văn Hoàng cho biết: “Trước đây, tôi làm nông, sau chuyển sang làm du lịch. Vườn nhà tôi khoảng 1,5ha trồng trái cây đặc sản của Phong Ðiền. Chúng tôi cũng liên kết với các vườn xung quanh để đảm bảo có cây trái quanh năm phục vụ du khách. Du khách tham quan vườn cây cũng có thể tát mương bắt cá hay làm bánh dân gian, thưởng thức ẩm thực đồng quê”.

Người dân ở Cù lao Giêng gần gũi, chân chất, nhiệt tình, nhiều món ăn nơi đây thì đúng “chất” đồng quê, ngon tuyệt

Trong khi đó, mô hình du lịch cộng đồng tại cồn Sơn, phường Cái Khế, (TP Cần Thơ) thu hút du khách với các mô hình nuôi cá bè trên sông, trải nghiệm vườn cây ăn trái, làng nghề, làm bánh dân gian, xem cá lóc bay, xiếc ếch, cá ăn cơm bằng muỗng… Cồn Sơn nằm giữa sông Hậu, quanh cồn là những vườn cây xanh và người dân nơi đây vẫn giữ nếp sống miệt vườn. Từ đó hình thành không gian trải nghiệm đúng chất bản địa về nông nghiệp, miệt vườn sông nước.

Bà Nguyễn Quỳnh Anh (đến từ TP HCM) cho biết: “Cùng gia đình tham quan nơi đây, tôi rất ấn tượng với không gian miệt vườn cũng như được thư giãn, trải nghiệm các hoạt động vui chơi thú vị”.

Một mô hình du lịch độc đáo đã trở thành thương hiệu của Trà Vinh (nay thuộc Vĩnh Long) là cồn Chim (xã Hòa Minh, tỉnh Trà Vinh cũ). Nằm giữa sông Cổ Chiên, cồn Chim được biết tới nhờ mô hình du lịch thuận thiên. Bà Nguyễn Thị Bích Vân, Tổ trưởng Tổ hợp tác điểm du lịch cộng đồng Cồn Chim, cho hay: “Ðiểm du lịch cộng đồng Cồn Chim xây dựng theo quy luật “thuận thiên”, người dân làm du lịch với tất cả lòng hiếu khách, đặc biệt là luôn dành những sản vật ngon nhất của quê nhà để thết đãi khách phương xa. Mỗi hộ dân tham gia làm du lịch từ thế mạnh tự có của mình để tạo nên sản phẩm du lịch riêng, như: hộ gia đình làm homestay, hộ phục vụ bánh xèo, hộ cho khách trải nghiệm xay bột làm bánh lá, hộ làm tiệm cơm, hộ phục vụ nước dừa nước, hộ phục vụ trò chơi dân gian, hộ phục vụ đặc sản...Tuy mọi thứ là “cây nhà lá vườn” nhưng đều có hương vị riêng, rất đậm đà và khoái khẩu”.

Mới đây, điểm du lịch cộng đồng Cồn Chim vừa được xếp trong top 12 danh giá Giải thưởng ESD OKama về phát triển bền vững do Nhật Bản tổ chức và công nhận.

Cù lao Giêng (gồm 3 xã Cù lao Giêng, tỉnh An Giang) nằm giữa sông Tiền, nổi lên như một hòn đảo xanh mát cây trái, cư dân hiền hòa, mến khách, được thiên nhiên ưu đãi đầy sức quyến rũ với những công trình văn hóa và mỹ thuật tiêu biểu Nam Bộ. Cù lao Giêng được ví như ĐBSCL thu nhỏ, đại diện cho nền văn minh sông nước miệt vườn, các vườn cây ăn trái tạo ấn tượng một cù lao xanh và sinh kế hấp dẫn, nhiều nhà vườn đã đầu tư nhiều loại hình du lịch để đón khách tham quan, nhất là loại hình du lịch homestay rất thu hút khách ngoài tỉnh và nước ngoài. Dọc các tuyến đường liên xã, ấp, rợp bóng cây xoài, mít... vươn lên tỏa bóng mát...

Ông Huỳnh Thanh Bình (du khách đến từ tỉnh Đồng Nai) nói: “Tôi thích cảm giác yên bình, không khí trong lành ở Cù lao Giêng, thích người dân nơi đây với sự gần gũi, chân chất, nhiệt tình. Những món ăn nơi đây thì đúng “chất” đồng quê, ngon tuyệt”.

Với tiềm năng dồi dào, phong phú về thiên nhiên và văn hóa, người dân các tỉnh, thành phố vùng ĐBSCL đã biết tận dụng, khai thác mỏ vàng này để biến thành động lực phát triển kinh tế.

Ông Trần Việt Phường, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch ĐBSCL cho rằng: “Các mô hình du lịch cộng đồng có sự kết hợp giữa sản xuất, canh tác nông nghiệp với phát triển du lịch đã mang lại hiệu quả cao, qua đó không chỉ góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội của địa phương mà còn mang lại nguồn sinh kế ổn định, nâng cao chất lượng đời sống cho người dân. Các mô hình này đã trở thành những sản phẩm du lịch độc đáo, mang bản sắc riêng của từng địa phương, góp phần đa dạng hóa và tránh tình trạng trùng lặp sản phẩm giữa các địa phương của ĐBSCL”.

Ở góc độ lữ hành, bà Lê Ðình Minh Thy, Giám đốc Vietravel Cần Thơ, cho biết: “Du lịch ÐBSCL thời gian qua đã có sự phát triển về nhiều mặt, nhưng thực tế khách chi tiêu ở đây rất ít, thời gian lưu trú cũng ngắn. Do đó, chúng tôi cũng hướng đến việc xây dựng những sản phẩm có tính trải nghiệm sâu, lắng đọng hơn. Trên cơ sở này, hiện Vietravel sẽ đồng hành cùng các địa phương khảo sát, xây dựng sản phẩm đặc trưng từng nơi. Hiện Vietravel cũng đang phối hợp với TP Cần Thơ làm chiến lược này, sau đó chúng tôi hướng đến một số tỉnh lân cận phù hợp”.

ĐBSCL vùng đất của các miệt vườn tốt tươi. Những lợi thế này là điều kiện lý tưởng để ĐBSCL phát triển du lịch cộng đồng từ nền tảng văn hóa bản địa. Đến nay, tại ĐBSCL đã hình thành nhiều điểm sáng về du lịch cộng đồng với cách làm độc đáo, mang đến cho du khách nhiều trải nghiệm thú vị.

Bài và ảnh: PHƯƠNG NGHI

Nguồn: Tạp chí VHNT số 616, tháng 8-2025