Nhân dịp giới thiệu cuốn tiểu thuyết bằng tranh đặc sắc “Sống” do hai nữ tác giả Hải Anh - một người trẻ Pháp gốc Việt và Pauline Guitton - họa sĩ Pháp sáng tác, sáng ngày 12-3-2024, tại trụ sở Nxb Kim Đồng (55 Quang Trung, Hà Nội) đã diễn ra buổi giao lưu “Sống - Những khoảnh khắc giao cảm”.

Toàn cảnh buổi giao lưu

Trước khi xuất bản tại Việt Nam, Sống đã được ra mắt lần đầu tại Pháp vào năm 2023 với tên sách và các từ “ba”, “mẹ” được tác giả giữ nguyên bằng tiếng Việt, có dấu thanh điệu đầy đủ. Lựa chọn hình thức tiểu thuyết bằng tranh mới lạ và hiện đại, chỉ một thời gian ngắn sau khi ra mắt, cuốn sách đã nhanh chóng gây ấn tượng với độc giả tại Pháp với 8.000 bản phát hành. Trước đó, ngay từ khi còn là bản thảo, Sống đã nhận được sự hỗ trợ từ Quỹ hỗ trợ xuất bản dành cho những tác phẩm xuất sắc bằng Pháp ngữ - La Scam. Đầu năm 2024, vượt qua rất nhiều tác phẩm sách minh họa Pháp ngữ, cuốn sách đoạt giải Prix du Jury oecuménique de la BD 2024.

Phát biểu tại buổi giao lưu, ông Olivier Brochet - Đại sứ Pháp tại Việt Nam bày tỏ sự xúc động vì chứng kiến đông đảo độc giả, người hâm mộ cùng các vị khách quý đến tham dự. Ông chia sẻ: “Tại Pháp, truyện tranh có bề dày lịch sử  và có một vị trí quan trọng với nhiều bộ truyện tranh thành công, để lại dấu ấn trong ngành xuất bản. Pháp có một Festival dành riêng cho truyện tranh và chính tại đây tác phẩm Sống đã được giải thưởng, ghi nhận giá trị của tác phẩm này. Tôi muốn gọi đây là một cuốn tiểu thuyết tranh và đọc với niềm giao cảm, câu chuyện về người mẹ với con gái. Tác giả chia sẻ với độc giả Pháp - Việt một chủ đề mang tính phổ quát luôn khiến người ta xúc động: tình mẫu tử. Đọc cuốn sách, chúng ta được trở lại với cuộc chiến tranh ở Việt Nam cuối những năm 60, đầu những năm 70 của thế kỷ trước. Tôi xin nhấn mạnh, đây là câu chuyện chiến tranh nhưng có cái nhìn rất gần gũi, chiến tranh được tả lại dưới góc độ cuộc sống hàng ngày qua góc nhìn của một người mẹ khiến tôi rất xúc động. Câu chuyện một cô bé lên chiến khu tìm ba và học làm phim giúp ta khám phá hành trình của một người phụ nữ từ khi còn là một em bé trong chiến tranh đến khi trở thành một người làm phim trẻ - một hành trình nhân văn và truyền cảm hứng. Đây là một cuốn sách chất lượng là bởi qua một cá nhân, có thể thấy hình ảnh của một dân tộc kiên cường đi qua chiến tranh và vươn lên chạm đến ước mơ”.

Đại sứ Pháp tại Việt Nam Olivier Brochet phát biểu tại buổi giao lưu

Sống là câu chuyện về một người mẹ kể cho con gái về những ký ức ly kỳ xuyên suốt khoảng thời gian bà sống và làm việc trong chiến khu. Với hai tuyến thời gian quá khứ - hiện tại cùng các nhân vật đan cài, cuốn sách song song khắc họa hình ảnh của hai người phụ nữ: Một là cô thiếu nữ trong ký ức người mẹ, cô gái trẻ ấy cố gắng thích nghi và hòa mình vào cuộc sống tại chiến khu. Hai là một thiếu nữ trẻ hiện đại đang cố gắng kết nối với mẹ và quá khứ, để hiểu thêm về mẹ mình và về cội nguồn.

Tuyến thời gian quá khứ lấy bối cảnh là cuộc kháng chiến chống Mỹ của dân tộc Việt Nam từ năm 1969 tới năm 1975. Trong bảy năm sống tại chiến khu, cô thiếu nữ Linh đã làm quen các chiến sĩ cách mạng, những người đưa cô đến với kháng chiến giải phóng dân tộc cũng như đến với điện ảnh. Những câu chuyện quá khứ trong Sống là những khoảnh khắc ngày thường nơi chiến khu. Nơi ấy Linh cùng cha mình và những người đồng đội sống, làm việc, làm phim đầy đam mê trong bom đạn, thiếu thốn đủ bề.

Đan xen với những kỷ niệm quá khứ đầy rung động của người mẹ là cuộc sống hiện tại, được khắc họa dưới góc nhìn của người con gái. Cô thiếu nữ tên Linh ngày nào giờ đã trở thành một đạo diễn nổi tiếng của Việt Nam nhưng đâu đó bên trong con người bà vẫn chịu ảnh hưởng của quá khứ. Những trải nghiệm ấy tác động lớn đến cuộc sống của bà và mối quan hệ giữa bà và con gái. Người con gái mang dòng máu Việt, sinh ra và lớn lên tại Pháp gặp rất nhiều khó khăn để kết nối với người mẹ sống trong thời chiến, kết nối với cội nguồn Việt Nam trong mình. Theo từng câu chuyện, người con dần hiểu rõ hơn về người mẹ, về quá khứ của dân tộc để từ đó thông cảm, sẻ chia.

Hai tác giả Hải Anh, Pauline Guitton cùng đạo diễn Việt Linh và diễn giả, khách mời tại buổi giao lưu

Chia sẻ của các tác giả Trần Hải Anh và họa sĩ Pauline Guitton đã cho độc giả hiểu hơn hành trình của Sống từ những trang phác thảo đầu tiên đến khi cuốn sách ra mắt bạn đọc Pháp và xuất bản tại Việt Nam.

Lấy bối cảnh chính là chiến tranh, những trang truyện tranh phác họa cảnh thực nơi chiến khu: sinh hoạt thế nào, học tập và làm phim, thích nghi với đời sống thiếu thốn đủ bề, và cả những lúc đối diện với bom đạn dội xuống ra sao... Qua đó, bạn đọc trẻ tuổi có thể thấu hiểu hơn về cuộc sống của những thế hệ đi trước, biết thêm về cuộc sống của những người con Việt Nam thế hệ thứ hai ở nước ngoài. Từ đây, tiếp thêm lòng tự hào dân tộc và có trách nhiệm hơn trong công cuộc phát triển đất nước.

Trong buổi giao lưu, bạn đọc được nghe những chia sẻ của các tác giả và nhân vật trung tâm tác phẩm Sống - đạo diễn Việt Linh về tuổi trẻ một thời hoa lửa nơi chiến khu kháng chiến. Những câu chuyện giao cảm thế hệ của hai mẹ con trong Sống vừa góp phần tái hiện lịch sử của dân tộc ở một góc nhìn ít được nhắc đến, vừa khắc họa mối quan hệ phức tạp giữa mẹ và con gái, cùng mong ước tìm hiểu nguồn cội của một người trẻ Việt sinh ra và lớn lên ở nước ngoài. Những trang truyện tranh của Sống đã phác ra một mảng kỹ ức lịch sử của dân tộc, phác ra hình ảnh về những người Việt thời kháng chiến và thời nay, cũng đồng thời phác ra những giao cảm tuổi trẻ của hai thế hệ. Cuốn sách là nhịp cầu nối quá khứ với hiện tại, kết nối hai nền văn hóa Pháp  - Việt Nam.

Bìa tác phẩm "Sống" do Nxb Kim Đồng phát hành

Đạo diễn Việt Linh (nhân vật Linh trong Sống) sinh năm 1952 tại Sài Gòn, là một đạo diễn, nhà biên kịch, tác giả nhiều cuốn sách. Sau bảy năm ở chiến khu trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, bà đến Matxcơva theo học tại VGIK - một trong những trường điện ảnh danh giá nhất. Khi trở về Việt Nam, bà làm đạo diễn phim truyện, nhiều phim trong số này được nhận giải thưởng trong nước và quốc tế như: Gánh xiếc rong (1988), Chung cư (1999), Mê Thảo, thời vang bóng (2002). Bà còn là biên kịch của một số bộ phim như Vị đắng tình yêu, Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh… Hiện, đã hơn 70 tuổi và gặp vài vấn đề sức khỏe, đạo diễn Việt Linh vẫn tiếp tục làm việc và mở sân khấu kịch Hồng Hạc ở TP.HCM.

Hải Anh là con gái của đạo diễn Việt Linh, cô sinh năm 1993, lớn lên ở quận 13 Paris (Pháp), trong một gia đình luôn hướng về nguồn cội Việt Nam. Năm 2020, Hải Anh chuyển đến sống ở TP.HCM. Hiện cô làm việc trong lĩnh vực nghe nhìn và xuất bản. Cuốn sách Sống được cô cho ra mắt sau khi lấy bằng Thạc sĩ kinh tế học văn hóa rồi đến bằng điện ảnh. Với Sống cùng nhiều hoạt động khác, Trần Hải Anh được tạp chí Forbes vinh danh “Những gương mặt trẻ xuất sắc dưới 30 tuổi tại châu Á năm 2023”.

Pauline Guitton cùng tuổi với Hải Anh, cả hai quen nhau từ năm 10 tuổi khi là hàng xóm và lớn lên cùng nhau. Sau khi theo học tại trường Mỹ thuật Caen, Pauline Guitton đến Việt Nam sống một năm cùng Hải Anh và nhen nhóm dự án làm chung. Khi trở về Pháp, Pauline tiếp tục học ở trường Gobelins, khoa điện ảnh hoạt hình và tốt nghiệp năm 2021. Hiện, cô chủ yếu làm việc với tư cách họa sĩ vẽ bảng phân cảnh hoạt hình. Sống là tác phẩm truyện tranh đầu tay của cô.

Bài, ảnh: NGÔ HỒNG VÂN