“Cán bộ xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã): là công dân Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy, người đứng đầu tổ chức chính trị xã hội” (1). Theo đó, “cán bộ xã, phường trên địa bàn TP. HCM: là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm bố trí vào các chức vụ Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy; Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND; Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND; Chủ tịch UBMTTQ; Bí thư Đoàn Thanh niên, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ, Chủ tịch Hội Nông dân và Chủ tịch Hội Cựu chiến binh ở các xã phường trên địa bàn TP. HCM”.

Được xác lập rõ ràng trong pháp luật, địa vị pháp lý, quyền hạn và trách nhiệm của đội ngũ cán bộ xã, phường được quy định chặt chẽ hơn và yêu cầu về phẩm chất và năng lực của của họ cũng cao hơn để đủ sức đảm nhận trách nhiệm do Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó. Để có một đội ngũ cán bộ xã, phường trên địa bàn TP. HCM thường xuyên vững mạnh, đáp ứng cả yêu cầu trước mắt và cơ bản, lâu dài đòi hỏi phải chú trọng đến công tác tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Nguồn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xã, phường không tự nhiên có, mà là kết quả hoạt động tích cực của các cấp ủy, tổ chức đảng, các cơ quan chức năng của thành phố trong phát hiện, lựa chọn, đào tạo bồi dưỡng những thanh niên, học sinh, sinh viên và quân nhân, công an xuất ngũ đang sống, lao động, công tác và chịu sự quản lý của các xã, phường được giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện, từng bước đáp ứng yêu cầu về tiêu chuẩn chính trị, phẩm chất đạo đức, năng lực nhận thức, trình độ học vấn, sức khoẻ và các điều kiện cần thiết để đào tạo trở thành cán bộ xã, phường theo đúng luật cán bộ, công chức của nhà nước.

Như vậy, có thể hiểu, “công tác tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xã, phường trên địa bàn TP. HCM là tổng thể chủ trương, biện pháp, cách thức của Đảng, Nhà nước, trực tiếp là của cấp uỷ, chính quyền, các cơ quan, ban ngành, đoàn thể ở cơ sở, tác động vào các nhóm đối tượng nhằm từng bước hình thành xu hướng nghề nghiệp, phát triển phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực, nâng cao trình độ học vấn, sức khỏe và các yếu tố khác đáp ứng yêu cầu đào tạo, bồi dưỡng, bố trí sử dụng các chức danh cán bộ xã, phường trên địa bàn TP. HCM”.

Kết quả trưng cầu ý kiến ở Quận 3, TP. HCM về đánh giá đội ngũ cán bộ xã, phường thuộc diện quận, huyện quản lý cho thấy: về phẩm chất chính trị, đạo đức, có 55% đánh giá tốt, 30% đánh giá khá và 15 % đánh giá trung bình; về năng lực, có 40% đánh giá tốt, 50% đánh giá khá, 10% đánh giá trung bình và yếu; về mức độ hoàn thành chức trách, nhiệm vụ, có 30% đánh giá tốt, 40% đánh giá khá, 20% đánh giá trung bình, chỉ có 10% đánh giá yếu. Bên cạnh đó, báo cáo của Ban tổ chức Quận ủy Quận 3, TP.HCM cũng cho biết thêm: tuyệt đại đa số đội ngũ cán bộ xã, phường thuộc diện quận, huyện quản lý giữ vững được phẩm chất chính trị, đạo đức, thực hiện nghiêm chỉnh những điều đảng viên không được làm; có 25% trong số đội ngũ cán bộ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, 60% hoàn thành nhiệm vụ, 80% cán bộ được đào tạo qua trường lớp đúng cương vị, trong đó 50% cán bộ được đào tạo cơ bản, 30% cán bộ được bồi dưỡng và bổ túc. Tuy nhiên, bên cạnh đó, vẫn còn 25 % cán bộ xã, phường thuộc diện cấp quận, huyện quản lý chưa thật vững vàng về lập trường và bản lĩnh chính trị, 30 % cán bộ có điểm đánh giá về đạo đức, lối sống ở mức trung bình, 10% cán bộ có năng lực công tác trung bình, yếu và 10% cán bộ có kết quả hoàn thành nhiệm vụ yếu. Theo báo cáo của Ban tổ chức Quận ủy Quận 3, có 15% cán bộ xã, phường thuộc diện quận, huyện quản lý chưa hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao (2).

Để công tác tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xã, phường trên địa bàn TP. HCM trong những năm tới có hiệu quả, thiết nghĩ, cần thực hiện một cách đầy đủ, đồng bộ các nội dung, biện pháp sau:

Nắm vững căn cứ tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xã, phường trên địa bàn TP. HCM

Tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xã, phường trên địa bàn TP. HCM phải căn cứ vào yêu cầu nhiệm vụ của cách mạng, của xã, phường và những yêu cầu về phẩm chất, năng lực của đội ngũ cán bộ; căn cứ tình hình tổ chức lực lượng, nhu cầu biên chế, số lượng cán bộ hiện có, thừa thiếu, sự biến động của từng cơ quan, đơn vị xã, phường, từng loại cán bộ để tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng; căn cứ vào đối tượng, tiêu chuẩn, chức danh cán bộ, quy định cho từng loại hình cấp học, ngành học để tạo nguồn tuyển chọn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ; căn cứ vào quy hoạch cán bộ, định hướng sử dụng cán bộ và kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng hàng năm để chủ động chuẩn bị tạo nguồn cho từng loại hình đào tạo, bồi dưỡng. Căn cứ vào tình hình thực tiễn về kinh tế xã hội, khả năng điều kiện đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của cơ sở đào tạo để tạo nguồn tuyển chọn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cho phù hợp, có tính khả thi cao.

Nắm vững yêu cầu tạo nguồn, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xã, phường trên địa bàn TP. HCM

Thứ nhất, quán triệt sâu sắc quan điểm, nguyên tắc, phương hướng và tiêu chuẩn cán bộ trong thời kỳ mới, tập trung tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xã, phường có số lượng dồi dào, chất lượng ngày càng cao, cơ cấu ngày càng cân đối, hợp lý. Thứ hai, phát huy tốt vai trò của các cấp ủy, tổ chức đảng, các tổ chức chính trị xã hội trong tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xã, phường. Thứ ba, tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xã, phường phải vừa có chiến lược lâu dài, vừa có trọng tâm, trọng điểm, đúng đối tượng. Thứ tư, đa dạng hóa và kết hợp chặt chẽ các nội dung, hình thức, phương pháp tạo nguồn, bảo đảm tính thiết thực, hiệu quả trong tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xã, phường. Thứ năm, tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xã, phường góp phần tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân xây dựng cơ sở chính trị trên địa bàn ngày càng vững mạnh.

Nắm rõ thực trạng tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xã, phường trên địa bàn TP. HCM hiện nay

Nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò của công tác tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xã, phường, trong những năm qua, các cấp ủy, cơ quan chức năng các cấp của TP. HCM đã có nhiều chủ trương biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xã, phường và đã đạt được những kết quả bước đầu quan trọng: Nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ, các tổ chức chính trị xã hội tham gia tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xã, phường đã có chuyển biến tích cực. Nội dung, hình thức và phương pháp tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xã, phường được thực hiện khá chặt chẽ, nghiêm túc và từng bước đi vào nền nếp, sự phối kết hợp nhịp nhàng giữa các tổ chức, các lực lượng. Số lượng, chất lượng nguồn đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ hàng năm đều tăng, bước đầu khắc phục được sự thiếu hụt và mất cân đối về cơ cấu, góp phần quan trọng vào việc xây dựng đội ngũ cán bộ xã, phường, xây dựng các tổ chức, xây dựng địa phương.

Tuy nhiên, nhận thức, trách nhiệm của một số chủ thể và lực lượng tham gia tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xã, phường chưa sâu sắc, đầy đủ, chưa thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng công tác tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xã, phường. Việc thực hiện quy trình, nội dung, hình thức, phương pháp tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xã, phường có lúc, có nơi chưa nghiêm túc, còn biểu hiện thụ động, rập khuôn máy móc, chậm đổi mới hình thức, phương pháp. Kết quả tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xã, phường chuyển biến chưa đều, thiếu tính vững chắc, số lượng, cơ cấu và chất lượng nguồn còn có mặt hạn chế, bất cập, chưa đáp ứng được yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ xã, phường trong thời kỳ mới.         

Thực hiện tốt những giải pháp cơ bản tạo nguồn cán bộ xã, phường trên địa bàn TP. HCM giai đoạn hiện nay

Thứ nhất, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ chủ trì và các tổ chức, các lực lượng tham gia tạo nguồn cán bộ xã, phường. Giải pháp này xuất phát từ vị trí, vai trò của nhận thức đối với hành động; nhận thức đúng thì trách nhiệm mới cao và hành động mới đúng, mới có kết quả tốt, từ thực tiễn xây dựng đội ngũ cán bộ, thực tiễn tạo nguồn cán bộ nói chung, cán bộ xã, phường nói riêng. Để nâng cao nhận thức, trách nhiệm cần phải: quán triệt, nắm vững quan điểm chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước, của Thành ủy, các quận, huyện ủy về công tác cán bộ trong thời kỳ mới. Nhận thức đầy đủ yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới và yêu cầu về phẩm chất, năng lực của cán bộ nói chung, cán bộ xã, phường nói riêng. Đánh giá đúng thực trạng đội ngũ cán bộ xã, phường và nguồn cán bộ xã, phường và công tác tạo nguồn cán bộ xã phường những năm vừa qua. Nhận thức sâu sắc những thuận lợi, khó khăn trong tạo nguồn cán bộ xã, phường. Nhận thức và nắm vững phạm vi, quyền hạn, trách nhiệm của từng tổ chức, từng lực lượng trong tạo nguồn cán bộ xã, phường thông qua sinh hoạt và hoạt động của các tổ chức, lực lượng, qua thực tiễn tạo nguồn cán bộ xã, phường, qua thực tiễn thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội ở địa phương.

Thứ hai, quán triệt và cụ thể hóa tiêu chuẩn phù hợp đối với từng nhóm nguồn cán bộ xã, phường. Tiêu chuẩn cán bộ là những yêu cầu chung giữ vai trò định hướng. Mỗi loại cán bộ, ở các địa bàn, khu vực, ngành nghề khác nhau có những yêu cầu cụ thể khác nhau về phẩm chất chính trị, đạo đức và năng lực. Đây là bài học kinh nghiệm từ thực tiễn. Để quán triệt và cụ thể hóa tiêu chuẩn phù hợp đối với từng nhóm nguồn cán bộ xã, phường, cần phải nghiên cứu nắm vững tiêu chuẩn cán bộ được xác định trong các văn kiện của Đảng, hướng dẫn của các cơ quan chức năng. Phân tích thấu đáo tình hình nhiệm vụ của địa phương, thực tế lực lượng của địa phương để hình thành và xác định các tiêu chuẩn nguồn cán bộ xã, phường phù hợp. Phát huy vai trò, trí tuệ của tập thể các cấp ủy, cơ quan chức năng trong chuẩn bị và thông qua tiêu chuẩn nguồn cán bộ xã, phường. Tổ chức tốt việc quán triệt và hướng dẫn thực hiện của các cấp ủy và cơ quan chức năng các cấp.

Thứ ba, xây dựng và thực hiện tốt kế hoạch tạo nguồn cán bộ xã, phường. Xuất phát từ vị trí, vai trò của kế hoạch và công tác kế hoạch, từ yêu cầu đổi mới phương pháp tác phong làm việc khoa học, từ bài học kinh nghiệm rút ra qua thực tiễn lãnh đạo cách mạng, thực tiễn xây dựng đội ngũ cán bộ, để xây dựng và thực hiện tốt kế hoạch tạo nguồn cán bộ xã, phường, cần phải: xây dựng kế hoạch tổng thể dài hạn 5 năm, 10 năm cho toàn bộ công tác tạo nguồn cán bộ xã, phường; xây dựng kế hoạch chi tiết cho từng năm, từng xã, phường và từng nội dung hoạt động; xây dựng kế hoạch cho từng nhóm đối tượng cụ thể. Muốn vậy, các cấp phải nghiên cứu, quán triệt các chủ trương, phương hướng, chiến lược xây dựng đội ngũ cán bộ nói chung và quy hoạch đội ngũ cán bộ xã, phường trên địa bàn nói riêng. Thường xuyên khảo sát, đánh giá đúng thực trạng số lượng, chất lượng các nhóm nguồn trên từng địa bàn để có tầm nhìn xa, dự báo và tổ chức xây dựng kế hoạch tạo nguồn sát, đúng. Tổ chức xây dựng kế hoạch sát với yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ xã, phường trên từng địa bàn xã, phường. Thường xuyên quán triệt và triển khai thực hiện tốt kế hoạch tạo nguồn cán bộ xã, phường.

Thứ tư, đổi mới nội dung, vận dụng linh hoạt, sáng tạo hình thức, biện pháp tạo nguồn cán bộ xã, phường, lựa chọn những cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, yên tâm gắn bó với nhiệm vụ, có ý thức tổ chức kỷ luật và tinh thần trách nhiệm cao, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Đồng thời, phải có trình độ, kiến thức, năng lực, có độ tuổi và sức khỏe phù hợp với mục tiêu, yêu cầu đào tạo. Do đó, cần phải có sự đổi mới nội dung, vận dụng linh hoạt, sáng tạo hình thức, biện pháp tạo nguồn cán bộ xã, phường. Đây là giải pháp có ý nghĩa trực tiếp quyết định chất lượng, hiệu quả tạo nguồn cán bộ xã, phường. Để đổi mới nội dung, vận dụng linh hoạt, sáng tạo hình thức, biện pháp tạo nguồn cán bộ xã, phường cần phải: đổi mới nội dung, hình thức biện pháp phát hiện, tuyên truyền, định hướng phấn đấu, rèn luyện cho các đối tượng nguồn; đổi mới nội dung chương trình, hình thức biện pháp đào tạo, bồi dưỡng các đối tượng nguồn; Đổi mới nội dung, phương pháp đăng ký, quản lý, đánh giá, tuyển chọn, bổ nhiệm nguồn cán bộ xã, phường; đổi mới các chế độ chính sách, chăm lo đời sống của các đối tượng nguồn cán bộ xã, phường; thường xuyên sơ tổng kết công tác tạo nguồn cán bộ xã, phường.

Thứ năm, phát huy sức mạnh tổng hợp trong tạo nguồn cán bộ xã, phường. Tạo nguồn cán bộ xã, phường là hoạt động tích cực, tự giác, chủ động của cấp ủy, tổ chức đảng và cơ quan chức năng các cấp nhằm tạo ra được nguồn có đủ điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định đáp ứng yêu cầu các loại hình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Công tác tạo nguồn cán bộ xã, phường là nội dung hết sức quan trọng, nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cánh mạng, nhiệm vụ xã, phường trong từng giai đoạn. Do đó, cần phải phát huy sức mạnh tổng hợp trong tạo nguồn cán bộ xã, phường. Phát huy sức mạnh tổng hợp là bài học kinh nghiệm quý báu trong quá trình lãnh đạo cách mạng của Đảng ta, là bài học thực tiễn tạo nguồn cán bộ nói chung, tạo nguồn cán bộ xã, phường nói riêng. Để phát huy sức mạnh tổng hợp trong tạo nguồn cán bộ xã, phường trên địa bàn TP. HCM, cần tập trung phát huy vai trò lãnh đạo của các cấp ủy, tổ chức đảng; phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ các cấp, trước hết là cán bộ đứng đầu các tổ chức đảng, chính quyền và các tổ chức quần chúng; phát huy vai trò, trách nhiệm của các cơ quan chức năng; phát huy vai trò của các tổ chức chính trị xã hội, của nhân dân; động viên tính tích cực, tự giác phấn đấu vươn lên của các đối tượng nguồn.

_______________

1. Quốc hội Nước Cộng XHCN Việt Nam khóa XII, Luật Cán bộ, công chức, thông qua ngày 13-11-2008.

2. Kết quả phiên làm việc với Ban Tổ chức Quận ủy Quận 3 và trưng cầu ý kiến tại Quận 3, TP. HCM, tháng 7-2017.

Tác giả : Huỳnh Anh Dũng

Nguồn : Tạp chí VHNT số 410, tháng 8-2018