Sáng 24-7-2025, tại trụ sở Hội Nhà văn Việt Nam đã diễn ra Lễ tổng kết và trao giải Cuộc thi truyện ngắn Báo Văn nghệ 2022-2024.

Cuộc thi do Báo Văn nghệ, Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức, diễn ra từ năm 2022 đến năm 2024. Ban tổ chức đã nhận được gần 2.700 tác phẩm, chọn được 253 truyện ngắn đăng báo. Thành phần tác giả tham gia từ 10 đến ngoài 90 tuổi, có cả các cây bút chuyên nghiệp, nhà văn thành danh đến những người lần đầu sáng tác.

Ban tổ chức trao giải Nhì cho hai tác giả Vũ Ngọc Thư và Ngô Tú Ngân

Ban Tổ chức đã thành lập 2 hội đồng, Sơ khảo và Chung khảo, mỗi hội đồng gồm 5 thành viên, là các nhà văn có kinh nghiệm để lựa chọn tác phẩm xét giải. Từ những truyện ngắn được đăng tải, hội đồng Sơ khảo đã thống nhất chọn ra 30 tác phẩm để chuyển lên hội đồng Chung khảo. Hội đồng Chung khảo sau khi đọc độc lập, đã trao đổi, phân tích, đánh giá, bỏ phiếu và lựa ra 10 tác phẩm để trao giải thưởng theo các hạng mục. Theo đó, giải Nhì cuộc thi đã được trao cho hai truyện ngắn Bờ sông lặng sóng (tác giả Vũ Ngọc Thư) và Trăm ngàn (Ngô Tú Ngân).

Giải Ba được trao cho hai tác phẩm Nhi thư (Hà Đình Cẩn), Miền xa ngái (Phạm Xuân Hùng). Giải Tư thuộc về các tác phẩm Núi vỡ (Lữ Hồng), Cây gạo ở chợ chiều (Cầm Thị Đào), Tiếng vọng (Vương Đình Khang), Đất ao (Đào Quốc Vịnh), Thư viện người (Lê Văn Thân), Rượu hoa mất trí (Như Bình).

Nhà văn Nguyễn Bình Phương - Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Giám khảo của cuộc thi nhận xét: "Đánh giá một cách tổng quan, có thể khẳng định rằng, về cả số lượng lẫn chất lượng, cuộc thi đã thể hiện đúng mặt bằng hiện tại của thể loại truyện ngắn. Hầu hết các tác phẩm dự thi đã phản ánh khắc họa nhiều khía cạnh của đời sống xã hội, từ hiện tượng phổ quát cho tới những biến chuyển thầm kín, riêng tư, từ vấn đề của cả cộng đồng cho tới ứng xử của mỗi cá nhân. Bằng sự nhạy bén, sắc sảo và hết sức trách nhiệm của mình, các tác giả đã tập trung mổ xẻ về đời sống hiện tại với những hoàn cảnh, những vấn đề hoặc trở thành niềm tự hào hoặc đang chuyển biến thành nhức nhối trong xã hội. Không ít tác phẩm đề cập tới sự nghiền ngẫm, chất vấn các vết thương đã thuộc về lịch sử nhưng chưa được chữa trị triệt để. Qua những phản ánh, mổ xẻ đầy tinh tế này, chúng ta có thể rút ra bài học sâu sắc về số phận, thân phận và nhân phẩm cũng như tình thế của con người trong đời sống xã hội hôm nay”.

Nhà văn Nguyễn Bình Phương cho rằng, ở những cuộc thi như cuộc thi truyện ngắn này, ngoài chất lượng là cơ sở đặt lên hàng đầu, thì việc đoạt giải còn phụ thuộc nhiều yếu tố phụ khác, như tính cân bằng giữa giá trị truyền thống với giá trị sáng tạo mới, giữa giá trị của vẻ đẹp văn chương thuần túy với giá trị giáo dục nhân tính, trong đó có cả tính cân bằng giữa các vùng chủ đề với nhau… Theo ông, ở khía cạnh nghệ thuật thể hiện, các tác phẩm tham dự cuộc thi phần nào cho thấy được tính đa dạng, phong phú đến mức tự do, tự tại về nghề của người sáng tạo. Bên cạnh những tác giả, tác phẩm kiên định với lối viết đậm chất truyền thống, không ít những tác giả, tác phẩm thể hiện rõ nét tinh thần tìm tòi, khám phá, cách thể hiện mới, từ góc tiếp cận tới giọng điệu, từ bút pháp cho tới bố cục.

Ban tổ chức trao giải Ba cho các tác giả đoạt giải

Nhận giải Nhì của cuộc thi với truyện ngắn Bờ sông lặng sóng, tác giả Vũ Ngọc Thư chia sẻ: "Tôi là một người lính cầm bút, và đề tài người lính luôn là nguồn cảm xúc vô tận trong sáng tác của tôi. Tôi sẽ còn tiếp tục viết về chiến tranh, bởi vẫn còn nhiều nút thắt trong thân phận người lính cần được tháo gỡ. Truyện ngắn Bờ sông lặng sóng tôi viết là một nỗ lực để gỡ dần những nút thắt ấy".

Với các thành viên Hội đồng chấm giải, bên cạnh giá trị nghệ thuật mà từng tác phẩm mang lại, cuộc thi còn hé lộ một giá trị sâu xa hơn đó là tình yêu văn chương vẫn luôn bền bỉ cháy trong lòng mỗi người viết. Quan trọng hơn, từ tất cả các tác phẩm tham dự, dù được giải hay chưa, chúng ta đều nhận thấy một tinh thần sáng tạo đầy nhân ái. Đó là ý thức gắn bó với đời sống, là sự sẻ chia sâu sắc với những cảnh đời, số phận mà các tác giả đã lặng lẽ chuyển tải bằng từng câu chữ.

Phát biểu cảm nhận về cuộc thi, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều - Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam nhấn mạnh: "Cuộc thi chỉ là một bước đi trong hành trình dài của văn học, một bước đi vững vàng và đầy cảm xúc. Truyện ngắn, vốn được xem là đặc sản của văn học Việt Nam, luôn chất chứa đủ đầy niềm vui và nỗi đau, vẻ đẹp và hy vọng. Nếu không có nhà văn, nhiều điều trong cuộc sống sẽ mãi bị khuất lấp. Mỗi truyện ngắn là một lát cắt, một góc nhìn, một cách cảm nhận riêng về thế giới. Mong rằng các nhà văn sẽ tiếp tục cất lên tiếng nói quả cảm và tự tin, tiếng nói mang dấu ấn không thể trộn lẫn của chính mình".

Nói về việc để trống hạng mục cao nhất của cuộc thi cũng như việc hạn chế số lượng giải ở các hạng mục khác, nhà văn Nguyễn Bình Phương cho rằng, chúng ta nên nhìn nhận điều này ở khía cạnh tích cực hơn, đó như là sự đòi hỏi cao của hội đồng giám khảo. Và đòi hỏi ấy hết sức chính đáng, bởi đó là lời nhắc ý vị với nhau rằng còn những bước hoàn thiện ở phía trước mà mỗi tác giả cần tiếp tục vươn tới nếu thực sự muốn chinh phục đỉnh cao của nghệ thuật truyện ngắn.

Cuộc thi đã khép lại, nhưng khát vọng sáng tạo thì luôn không ngừng mở rộng, vì thế kỳ vọng vào thành công mang tính đột phá của thể loại truyện ngắn vẫn còn đó, không chỉ trong mỗi tác giả, mà trong cả những người yêu văn học nói chung. Như nhận định của nhà văn Nguyễn Bình Phương: “Ngoài giá trị nghệ thuật cụ thể, cuộc thi còn khẳng định một điều: tình yêu văn chương dường như không bao giờ tắt, trái lại vẫn luôn bền bỉ cháy trong mỗi nhà văn”.

NGÔ HỒNG VÂN - Ảnh: BTC