Từ nghệ thuật chế tác tí hon cho đến những robot mang dáng dấp tương lai, đồ chơi Nhật Bản không chỉ đơn thuần là trò chơi mà còn là biểu tượng của những giá trị làm nên tinh thần Nhật Bản như trí tưởng tượng vô hạn, sự tỉ mỉ trong từng chi tiết và niềm vui sáng tạo.

Vào tháng 11-2025, Quỹ Giao lưu Quốc tế Nhật Bản giới thiệu đến công chúng Việt Nam hành trình khám phá 71 món đồ chơi tiêu biểu của Nhật Bản thông qua Triển lãm OMOCHA: Thế giới đồ chơi hiện đại Nhật Bản. Đây là triển lãm lưu động mới nhất do Quỹ Giao lưu Quốc tế Nhật Bản tổ chức và Việt Nam vinh dự trở thành quốc gia đầu tiên được đón nhận thế giới đồ chơi hiện đại đầy sắc màu này.

Qua nhiều thế hệ, “omocha” (có nghĩa là đồ chơi trong tiếng Nhật) đã trở thành cầu nối giữa con người, thời đại và cảm xúc. Từ những búp bê thủ công của thời Edo cho đến robot biến hình và trò chơi kỹ thuật số khiến cả thế giới say mê, đồ chơi Nhật Bản thể hiện cách mà niềm vui chơi đùa có thể nuôi dưỡng trí tò mò, sự đồng cảm và sự sáng tạo.

Tại Việt Nam, nơi thế hệ trẻ ngày càng yêu thích văn hóa đại chúng Nhật Bản như anime, manga, thiết kế và công nghệ, triển lãm này mang đến một góc nhìn mới mẻ về nguồn gốc tinh thần đứng sau những xu hướng đó, chính là văn hóa “chơi” kết hợp giữa sáng tạo và cảm xúc.

Triển lãm do Quỹ Giao lưu Quốc tế Nhật Bản tổ chức với sự phối hợp của các nhà sản xuất đồ chơi hàng đầu Nhật Bản và Quỹ Văn hóa Đồ chơi Nhật Bản. Đây là triển lãm quốc tế quy mô lớn đầu tiên dành riêng cho đồ chơi Nhật Bản đương đại, gồm bảy khu vực trưng bày chuyên đề, mỗi khu vực thể hiện một khía cạnh đặc trưng của văn hóa đồ chơi Nhật: Đồ chơi Biến hình - Sáng tạo từ Công nghệ Tân tiến; Đồ chơi Nhân vật Nhật Bản; Đồ chơi Siêu tí hon tinh xảo; Đồ chơi “Kawaii” (dễ thương) - Yêu mến và Thư giãn; Sự phát triển của đồ chơi phương tiện giao thông; Đồ chơi Truyền thống - Vừa chơi vừa ngẫm; Đồ chơi Điện tử đời mới.

Năm 2002, dòng đồ chơi siêu thu nhỏ Petit Sample ra mắt với chủ đề nhà hàng Nhật truyền thống

Thế giới đồ chơi mô hình tí hon tinh xảo giúp người chơi khám phá nét đẹp văn hóa địa phương và các điểm du lịch nổi tiếng

Tiêu biểu trong số đó là Shinkansen Henkei Robo Shinkalion, là dòng đồ chơi được trẻ em Nhật Bản vô cùng yêu thích, đặc biệt là trẻ em mê tàu siêu tốc Shinkansen. Dòng Transformers, phát hành vào khoảng năm 1975, đã trở thành hiện tượng toàn cầu với sức hút bền bỉ qua nhiều thế hệ. Cơ chế biến hình và hợp thể giữa vũ khí và các robot khổng lồ cũng là đặc trưng trung tâm của loạt phim Super Sentai - series đã kỷ niệm 50 năm ra mắt vào năm 2025. Điều thú vị là, những cơ chế biến hình ấy không chỉ xuất hiện trong đồ chơi mà còn được ứng dụng trong đời sống hằng ngày, như trong đồ nội thất và dụng cụ gia đình, nơi các bộ phận có thể xoay, trượt, kết hợp và ghép lại với nhau để tạo nên chức năng hoàn toàn mới. Những cơ chế biến hình này chính là hình ảnh thu nhỏ của văn hóa Nhật Bản, nơi từng yếu tố riêng lẻ được trân trọng, nhưng khi hòa hợp cùng nhau, chúng có thể tạo ra một giá trị mới - một sức mạnh sáng tạo tập thể đặc trưng của tinh thần Nhật Bản.

Đồ chơi “analog” (đồ chơi không sử dụng công nghệ số) luôn có sức hút đặc biệt đối với cả trẻ em lẫn người lớn, bởi chúng kết hợp sức hấp dẫn vượt thời gian của trò chơi truyền thống với những yếu tố công nghệ và xu hướng hiện đại. Chính thiết kế đơn giản và lối chơi khơi gợi trí tưởng tượng đã khiến đồ chơi analog trở nên đặc biệt. Chúng giúp trẻ em phát huy khả năng sáng tạo, tư duy linh hoạt và tạo nên trải nghiệm tương tác trực tiếp, giàu cảm xúc.

Những nhân vật mang tính biểu tượng của Nhật Bản như Pokémon được trưng bày tại triển lãm

Tại buổi triển lãm, bạn Phạm Thành Huy (24 tuổi) chia sẻ: “Tôi thấy rất bất ngờ khi đồ chơi Nhật Bản không chỉ là trò chơi, mà còn là nghệ thuật và linh hồn của cả một nền văn hóa. Việc nhìn thấy cả Transformer lẫn Doraemon trong cùng một không gian trưng bày tại triển lãm lần này khiến tôi thực sự ấn tượng với sự tỉ mỉ trong từng chi tiết, sức sáng tạo, trí tưởng tượng của người Nhật Bản và ý nghĩa văn hóa ẩn chứa trong từng món đồ chơi”.

Thông qua các trưng bày sinh động, tư liệu tương tác và những câu chuyện văn hóa đằng sau mỗi món đồ chơi, OMOCHA: Thế giới đồ chơi hiện đại Nhật Bản khiến người xem ở mọi lứa tuổi khám phá thế giới của niềm vui và trí tưởng tượng, đồng thời cảm nhận cách mà đồ chơi có thể trở thành nghệ thuật, linh hồn của một nền văn hóa.

Triển lãm được mở cửa miễn phí tại AEON Mall Long Biên (Hà Nội) đến hết ngày 15-12-2025 và tiếp tục tại AEON Mall Huế từ ngày 23-12-2025 đến 11-1-2026.

Bài, ảnh: LIÊN HƯƠNG