Với bộ sưu tập gồm hơn 380.000 hiện vật trải dài từ các nền văn minh cổ đại đến giữa thế kỷ 19, Bảo tàng Louvre là bảo tàng nghệ thuật được ghé thăm nhiều nhất thế giới. Đây cũng là nơi trưng bày và bảo quản bức tranh Mona Lisa nổi tiếng. Tuy nhiên, sự nổi tiếng mang tính biểu tượng của Louvre cũng khiến bảo tàng gặp phải nhiều vấn đề nan giải.

Bảo tàng Louvre – Điểm du lịch hút khách ở Paris

Nằm tại Quận 1 thành phố Paris (Pháp), Louvre vốn là một pháo đài được vua Philippe Auguste cho xây dựng vào năm 1190, sau đó nó đã trở thành một cung điện hoàng gia trong thế kỷ 14 dưới thời Charles V và từng được các vị vua của Pháp làm nơi cư trú chính ở Paris. Năm 1546, Francis I đã mua lại nhiều cổ vật quý giá bao gồm bức họa Mona Lisa của Leonardo da Vinci. Vào năm 1793, một phần của Louvre đã trở thành bảo tàng công cộng, nay là bảo tàng Musée du Louvre nổi tiếng. Kim tự tháp Louvre được xây dựng vào những năm 1980 là lối vào chính của bảo tàng Louvre bởi kiến ​​trúc sư người Mỹ gốc Trung, I.M. Pei. Cấu trúc kính hiện đại, tạo nên sự tương phản rất đẹp với mặt tiền của bảo tàng Louvre.

Bảo tàng Louvre rộng đến nỗi người ta có thể cần tới vài ngày để khám phá, Bảo tàng được chia thành 8 khu: Phương Đông cổ đại; Ai Cập cổ đại; Hy Lạp, La Mã và Etruria cổ đại; Nghệ thuật Hồi giáo; Hội họa; Điêu khắc; Nghệ thuật họa hình và Nghệ thuật trang trí. Do bảo tàng quá rộng lớn, du khách sẽ cần ít nhất một buổi sáng để tìm hiểu chung về bảo tàng Louvre và xem những bức tranh, tác phẩm điêu khắc cơ bản nhất. 

Phòng trưng bày Galerie d'Apollon, chủ yếu trưng bày các hiện vật hoàng gia Pháp

Hai trong số những tác phẩm nổi tiếng nhất tại bảo tàng chính là Tượng thần Vệ Nữ và bức tranh nàng Mona Lisa. Là tác phẩm điêu khắc Hy Lạp cổ đại nổi tiếng nhất, Tượng thần Vệ Nữ khắc họa Aphrodite được điêu khắc trên chất liệu cẩm thạch với chiều cao 203cm đã mất hai tay. Bức tranh nàng Mona Lisa là bức tranh chân dung của một người phụ nữ Italia thời kỳ Phục Hưng được vẽ trên gỗ bạch dương bằng chất liệu mực sơn dầu của họa sĩ thiên tài Leonardo da Vinci. Có một sự thực thú vị là bức họa về nàng Mona Lisa  không hề lớn như mọi người nghĩ, kích thước của bức tranh thực sự chỉ là 21 x 30 inch (53 x 77cm) - lớn hơn trang giấy A2 một chút. Nó đã từng bị đánh cắp vào năm 1911 trước khi được trả lại bảo tàng Louvre hai năm sau đó. Bởi vậy, giờ đây bức tranh này có vệ sĩ riêng và được bảo vệ bằng kính chống đạn.  

Tại bảo tàng Louvre thường diễn ra các cuộc triển lãm quan trọng bởi hằng ngày, bảo tàng chỉ trưng bày 35 nghìn trên tổng số 380 nghìn hiện vật nên các cuộc triển lãm giúp công chúng khám khá phần còn lại của bộ sưu tập. Ngoài các triển lãm định kỳ hằng năm, đôi khi Louvre cũng là nơi giới thiệu các nghiên cứu mới nhất về nghệ thuật. Các hoạt động văn hóa quan trọng khác của Louvre là những buổi gặp gỡ, các xưởng nghệ thuật và tham gia lĩnh vực giáo dục, đào tạo. 

Số lượng du khách tới bảo tàng Lourve vào năm 2023 là 8,9 triệu lượt, nhưng vẫn thấp hơn năm 2018 với 10,1 triệu lượt khách. Đây là bảo tàng đón nhiều lượt khách tham quan nhất thế giới.

Sẽ giới hạn lượng du khách tham quan?

 Trong khi nhiều bảo tàng trên khắp thế giới đang cố gắng thu hút du khách thì Bảo tàng Louvre ở Paris lại đang tìm mọi cách giới hạn số lượng du khách đến tham quan.

 Bức tượng thần Vệ Nữ nổi tiếng

Mọi du khách khi đến Paris đều có chung mục đích: Đến Bảo tàng Louvre để xem tranh nàng Mona Lisa khiến Bảo tàng luôn trong tình trạng đông nghịt, khó chiêm ngưỡng các tác phẩm nghệ thuật. Theo Giám đốc Laurence des Cars, mỗi ngày số lượng du khách tới tham quan quá đông. Những ngày đông đúc nhất trước đại dịch COVID-19, Louvre có thể thu hút tới 45.000 người mỗi ngày. Lượng người đến thăm Bảo tàng Louvre vào năm 2022 đã tăng trở lại 7,8 triệu người, nhiều hơn 170% so với năm 2021 bị ảnh hưởng từ đại dịch, chỉ ít hơn 19% so với năm 2019. Số lượng du khách này chủ yếu từ Mỹ và châu Âu, đã cho thấy sức hút của Louvre ra sao, khi dịch bệnh đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới lượng khác tham quan tại nhiều bảo tàng ở Paris và trên toàn thế giới. Song ngay cả trước khi đại dịch bùng phát, Bảo tàng Louvre cũng đã nghĩ tới việc phải giảm số lượng du khách vì nhiều phòng trưng bày luôn trong tình cảnh chật kín, ảnh hưởng đến trải nghiệm nghệ thuật của du khách.

Bởi vậy, đầu năm 2023, quản lý của Bảo tàng đã tiết lộ về quyết định hạn chế khoảng một phần ba số khách tới tham quan bảo tàng mỗi ngày, ấn định số khách du lịch ở con số 30.000 người.

James Gardner, tác giả cuốn sách The Louvre: The Many Lives of the World’s Most Famous Museum (Bảo tàng Louvre: Nhiều cuộc đời của bảo tàng nổi tiếng nhất thế giới) cho rằng, việc giới hạn số lượng du khách sẽ cải thiện trải nghiệm khi đến thăm Bảo tàng. 

Tuy nhiên, Guillaume Kientz, người đã làm việc hàng chục năm trong vai trò phụ trách nghệ thuật khu vực Tây Ban Nha và Mỹ Latinh tại Louvre và hiện là Giám đốc của Bảo tàng và Thư viện xã hội Tây Ban Nha ở New York lại phản đối việc hạn chế số lượng khách hằng ngày. Ông cho rằng điều này có nguy cơ khiến mọi người xa lánh Louvre vì sẽ thêm một rào cản nữa ngăn mọi người đến bảo tàng này, bên cạnh những dòng người xếp hàng tưởng như vô tận mỗi ngày tại kim tự tháp bằng kính. Hơn nữa, Guillaume Kientz nhận định: “Sẽ không tốt nếu đặt giới hạn cho việc đến thăm bảo tàng vì đây nên được coi là một nhu cầu tự nhiên, xuất phát từ ý nguyện của du khách. Đặt thêm một rào cản nữa cho Bảo tàng không phải là ý kiến hay”.

Nàng Mona Lisa sắp có nhà mới?

Louvre là trung tâm của bản sắc văn hóa Pháp nhưng thú vị thay, du khách đổ xô đến Louvre chủ yếu để xem Mona Lisa, một bức tranh Ý được vẽ bởi một người Ý.

Du khách chiêm ngưỡng bức Mona Lisa lừng danh

Dường như ai cũng từng bắt gặp qua sách báo, tranh ảnh và biết đến Mona Lisa - một trong những bức họa nổi tiếng nhất mọi thời đại. Bức tranh sơn dầu do danh họa Leornado da Vinci phóng tác ở Florence - Ý bắt đầu từ năm 1503. Theo phỏng đoán của các nhà nghiên cứu, da Vinci đã vẽ nó đến tận chừng năm 1519 khi ông mất, do đó những vết nứt nhỏ trên lớp sơn - thường được gọi là craquelure và được xem là dấu ấn của thời gian - cũng xuất hiện không đồng đều trên tranh. Tay của cô gái trông mịn màng hơn so với gương mặt nhiều vết nứt, tương đương với việc chúng được hoàn thiện ở thời kỳ cuối. Bức tranh khắc họa chân dung được cho là của Lisa Gherardini, vợ của thương gia vải Florentine Francesco del Giocondo. 

80% du khách xếp hàng vào Bảo tàng Louvre chỉ để có vài giây chiêm ngắm nụ cười bí ẩn của nàng, cũng là biểu tượng của mỹ thuật nhân loại. Để đáp ứng nhu cầu du khách, Mona Lisa được treo cao trang trọng tại căn phòng lớn nhất bảo tàng Louvre mang tên Salle des Etats (State Room) với hàng mét rào chắn dọc gian phòng để mọi người xếp hàng chờ đến lượt.  

Thế nhưng, danh tiếng của Mona Lisa đã vô hình trung đặt ra những vấn đề về quản lý lượng khách và bảo quản tranh cho ban lãnh đạo. Ban quản lý bảo tàng đang xem xét di dời bức Mona Lisa đến một căn phòng chuyên biệt dưới lòng đất để nâng cao trải nghiệm của khách tham quan và bảo tồn kiệt tác tối quan trọng này.

Cuối tháng 4/2024, Giám đốc Laurence des Cars cho biết, ông lo ngại rằng Bảo tàng đã không làm tròn trách nhiệm bởi chưa chào đón du khách thật chu đáo trong căn phòng Salle des Etats. Do đó, ông đề xuất di dời bức tranh đến một căn phòng chuyên dụng được xây dựng ở tầng hầm bảo tàng. Căn hầm mới dành cho bức tranh sẽ là một phần của công trình cải tạo “Grand Louvre” trong tương lai, bao gồm cả lối vào mới vào bên trong bảo tàng. Men theo con đường kính để vào kim tự tháp, du khách sẽ được dẫn thẳng đến những căn phòng dưới lòng đất: một phòng dành cho Mona Lisa và phòng còn lại dành cho các triển lãm thường kỳ.

Vincent Delieuvin - Trưởng Giám tuyển Hội họa Ý thế kỷ 16 của Bảo tàng Louvre chia sẻ với phóng viên tờ Le Figaro: “Chúng tôi đã nghĩ đến phương án này từ lâu, nhưng lần này mọi người đều đồng ý”. Không chỉ cải thiện trải nghiệm của du khách, căn phòng mới được trang bị hệ thống nhiệt độ tối ưu nhất để bảo quản tác phẩm và tăng cường các biện pháp an ninh, tránh bức tranh bị phá hoại hay trộm cắp. Tuy nhiên, quyết định này đã gây ra nhiều phản ứng trái chiều. Một số ý kiến cho rằng đặt tác phẩm dưới lòng đất có thể làm giảm đi vẻ hùng vĩ vốn có của bức tranh. Nhưng số khác cũng lưu ý, Mona Lisa cũng là một mục tiêu mà các nhà hoạt động xã hội từng nhắm đến. Vào tháng 1/2024, hai nhà hoạt động môi trường thuộc nhóm “Riposte Alimentaire” (tạm dịch: Trả thù thực phẩm) đã ném súp bí ngô vào tranh như một phương cách biểu tình đối với thực trạng biến đổi khí hậu và hệ thống nông nghiệp thiếu bền vững của nước Pháp.

Theo Le Figaro, ngân sách để đại tu bảo tàng Louvre ước tính rơi vào khoảng 500 triệu euro. Tuy vậy, nền kinh tế Pháp đang ghi nhận những dự báo không mấy khả quan khi chính phủ đang cố gắng cắt giảm 25 tỷ euro trong ngân sách chi tiêu hằng năm của nhà nước trong những năm tiếp theo.

  (Tổng hợp từ Le Figaro)

HÀ VŨ KHOA BẢO

Nguồn: Tạp chí VHNT số 586, tháng 10-2024