Game là một trong những ngành thuộc lĩnh vực "Phần mềm và các trò chơi giải trí"được định hướng phát triển trong Chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Cùng với xu hướng đó, board game Việt khai thác chất liệu văn hóa ngày càng được giới trẻ ưa chuộng; tuy nhiên, để hình thành một ngành có doanh thu bền vững, rất cần các giải pháp đồng bộ.

1. Tiềm năng phát triển board game Việt Nam

Ngành công nghiệp game Việt Nam đang nổi lên như một động lực quan trọng của kinh tế số. Sự phát triển nhanh chóng đã đưa Việt Nam thuộc Top 5 quốc gia sản xuất game di động hàng đầu thế giới, với khoảng 4,2 tỷ lượt tải toàn cầu; dự kiến đến năm 2026, doanh thu game và ứng dụng tại Việt Nam đạt 2,7 tỷ USD (1).

Trong bối cảnh thị trường game điện tử cạnh tranh khốc liệt và đòi hỏi ngân sách lớn để phát triển tài sản trí tuệ (IP), việc xây dựng các IP mang bản sắc văn hóa Việt Nam là yếu tố then chốt cho một hướng đi bền vững và khác biệt. Board game đóng vai trò là một “trung gian vật lý”, là những trò chơi trên bàn, nơi người chơi tương tác với nhau thông qua các thành phần vật lý (bàn cờ, xúc xắc, lá bài…). Board game với cơ chế chơi trực quan, cho phép truyền tải văn hóa một cách sâu sắc và dễ dàng vượt qua rào cản ngôn ngữ (chỉ cần dịch luật chơi).

Không chỉ là sản phẩm giải trí, board game gắn IP văn hóa còn có thể trở thành một công cụ xuất khẩu văn hóa hiệu quả. Khi lịch sử, kiến trúc, truyền thuyết dân gian hay mỹ thuật truyền thống được đưa vào cơ chế chơi, trò chơi tạo ra trải nghiệm tương tác giàu tính giáo dục, qua đó góp phần định vị Việt Nam như một nguồn sản xuất nội dung gốc và chủ sở hữu IP có giá trị.

Đáng chú ý, Road to Essen 2025 là sáng kiến tìm kiếm và nuôi dưỡng nhà thiết kế board game trẻ, hướng tới đưa tác phẩm Việt đến SPIEL Essen – hội chợ board game lớn nhất thế giới tại Đức. Ngay năm đầu tổ chức, cuộc thi thu hút 156 bài dự thi, với 136 prototype hợp lệ, chủ đề trải rộng từ dân gian, lịch sử đến đời sống đương đại. Top 5 chung cuộc cho thấy cách tiếp cận văn hóa có chiều sâu, từ lịch sử dựng nước (Âu Lạc) đến giao thương đô thị cổ (Kẻ chợ) và thẩm mỹ nông thôn (Nét quê).

Buổi tọa đàm SPIEL Talk 2025: Bringing Culture Into Board Games - A Case Study in Vietnam tại Hội chợ Board Game Quốc tế SPIEL Essen ở Đức - Nguồn: Everjoy Publishing cung cấp

Ông Randy Flynn - nhà sáng tạo của tựa game nổi tiếng Cascadia, cũng là Giám khảo danh dự của Road to Essen, đã bày tỏ sự ấn tượng sâu sắc: “Sự đa dạng trong lối chơi thật tuyệt vời, và tôi có thể thành thật nói rằng tôi đã học được rất nhiều về văn hóa và lịch sử Việt Nam thông qua những thiết kế này”.

2. Đưa board game Việt Nam tới hội chợ board game quốc tế

Everjoy Entertainment là nhóm doanh nghiệp tiên phong phát triển các trải nghiệm giải trí thế hệ mới và đầu tư vào tài sản trí tuệ. Trong đó, Everjoy Publishing – đơn vị chủ lực về board game – được định vị là nhà xuất bản, phân phối board game hàng đầu tại Việt Nam, với sứ mệnh: “Đưa board game quốc tế đến Việt Nam và giới thiệu các sáng tạo của Việt Nam ra thế giới”.

Việc tham gia Hội chợ Board Game quốc tế SPIEL Esen (Đức) được coi là “trung tâm” của ngành board game toàn cầu, là mắt xích quan trọng trong chiến lược xuất khẩu của Everjoy. Sự kiện có quy mô lớn, quy tụ 948 nhà triển lãm từ 50 quốc gia  và hơn 220.000 khách tham quan từ hơn 80 quốc gia, tạo nên môi trường cạnh tranh khốc liệt nhưng cũng nhiều cơ hội.

Everjoy Publishing là nhà xuất bản board game Việt Nam đầu tiên tham dự SPIEL Essen năm 2022, mở ra bước khởi đầu đưa board game “Made in Vietnam” ra sân khấu quốc tế. Năm 2023, Everjoy tiếp tục giới thiệu Zodiac Rush (Cuộc đua sao chổi) . Việc hiện diện liên tục, quy mô tăng dần cho thấy một chiến lược thâm nhập thị trường nghiêm túc: mở mạng lưới phân phối, thiết lập đối tác quốc tế và xây dựng niềm tin thương hiệu; Everjoy đã đi theo một lộ trình chiến lược điển hình: từ tham gia (2022) đến việc ổn định thương hiệu (2023) và cuối cùng là chiếm lĩnh không gian văn hóa bằng chiến lược trọng tâm vào bản sắc văn hóa Việt Nam năm 2025. 

Tại SPIEL Essen 2025, danh mục trưng bày của Everjoy thể hiện cách tiếp cận đa diện, kết hợp sản phẩm thương mại, IP đa nền tảng và dự án văn hóa:

Road to Essen Winners: Top 5 tác phẩm xuất sắc nhất từ cuộc thi thiết kế board game lớn nhất Việt Nam gồm: July, Âu Lạc, Kẻ chợ, Lập địa, Nét quê. Mỗi trò chơi là một lát cắt văn hóa Việt Nam được thể hiện bằng ngôn ngữ sáng tạo, mang tính hội nhập quốc tế cao, thu hút sự quan tâm của các nhà xuất bản và người chơi quốc tế. Trong đó, Âu Lạc đưa người chơi quay về thời kỳ lập quốc sơ khai dưới triều đại An Dương Vương. Người chơi sẽ đảm nhận vai trò của các Lạc Hầu, Lạc Tướng, dẫn dắt bộ lạc của mình khai thác tài nguyên và xây dựng tường thành Cổ Loa huyền thoại. Trò chơi được làm giàu bởi các yếu tố văn hóa đặc trưng như Trống đồng, công cụ và vũ khí Đông Sơn, được lồng ghép khéo léo vào các thẻ bài và cơ chế chơi.

Khách nước ngoài hứng thú với board game Việt Nam được thiết kế lồng ghép những câu chuyện, biểu tượng và di sản Việt Nam -Nguồn: Everjoy Publishing cung cấp.

Board game Kẻ chợ đưa người chơi vào một phiên chợ ngày Tết, nơi mỗi người là một đầu bếp tài năng đi chợ, thu thập nguyên liệu để chuẩn bị mâm cỗ dâng lên Táo Quân. Toàn bộ hình ảnh nghệ thuật của game được lấy cảm hứng từ các dòng tranh dân gian như Hàng Trống, Kim Hoàng, kết hợp với các họa tiết triều Nguyễn. Từ thiết kế thẻ bài dáng dài gợi nhớ trò Tam Cúc, Tổ Tôm, đến logo mặt sau thẻ hình chiếc làn đi chợ, mỗi chi tiết đều được chăm chút để người chơi được đắm chìm trong không khí rộn ràng của ngày Tết Việt.

Heroes: Tựa game thẻ bài hoàn toàn mới của nhà thiết kế huyền thoại Reiner Knizia, kết hợp cùng hình ảnh từ bộ truyện tranh Việt Nam nổi tiếng Lớp học Mật Ngữ. Đây là một minh chứng cho sự hợp tác quốc tế chất lượng cao.

Bunny 100: là “hiện tượng của board game Việt Nam” với doanh số thương mại ấn tượng, đạt hơn 70.000 bản, bán chạy nhất Việt Nam, với luật chơi dễ tiếp cận, vui nhộn. Không chỉ tập trung vào các IP văn hóa, game giải trí này còn tạo ra nguồn doanh thu quan trọng, giúp các nhà phát hành có thêm nguồn lực để tái đầu tư vào các dự án IP văn hóa sâu sắc và dài hạn khác.

Galactic Super Beasts & Zodiac Rush: Hai tựa game sôi động, lấy cảm hứng từ bộ truyện tranh Lớp Học Mật Ngữ, đưa các nhân vật quen thuộc vào những cuộc phiêu lưu trên bàn chơi. Tổng doanh số của hai tựa game này đã vượt mốc 250.000 bản tại Việt Nam.

Xăm Hường vốn phổ biến trong hoàng tộc triều Nguyễn, là một “cuộc đua tài lộc” nơi người chơi gieo xúc xắc để giành các thẻ ghi học vị khoa cử như Trạng Nguyên, Bảng Nhãn, Thám Hoa… Phiên bản Xăm Hường của RuNam giữ trọn tinh thần ấy, với hình ảnh các bậc khoa bảng trong trang phục truyền thống do nghệ sĩ Phan Thanh Nam lấy cảm hứng từ mỹ thuật triều Nguyễn, biến mỗi thẻ bài thành một tác phẩm nghệ thuật. Sự kết hợp giữa tinh hoa truyền thống và thiết kế hiện đại giúp trò chơi trở thành sản phẩm cao cấp, thu hút khách quốc tế quan tâm, tìm hiểu về lịch sử và nghệ thuật Việt Nam.

Hướng tới mục tiêu tạo dấu ấn văn hóa tại SPIEL Essen 2025, Everjoy triển khai chiến lược trưng bày bài bản, thiết kế gian hàng Hall 4, Booth 4K400 như một “góc Việt Nam”. Không gian lấy cảm hứng từ di sản văn hóa, sử dụng hoa văn truyền thống, chất liệu mộc mạc (tre, nâu gụ) và họa tiết dân gian; sự tương phản khi sử dụng chất liệu truyền thống trong bối cảnh hội chợ hiện đại giúp gian hàng trở thành điểm nhấn và dễ nhận diện.

Lồng ghép lịch sử, kiến trúc và truyền thuyết dân gian vào cơ chế chơi giúp các nhà thiết kế kiến tạo nên một trải nghiệm độc đáo, giàu tính tương tác và giá trị giáo dục cao

Nhằm nâng cao vị thế game Việt trên trường quốc tế, Everjoy tổ chức tọa đàm SPIEL Talk 2025: Bringing Culture Into Board Games - A Case Study in Vietnam (SPIEL Talk 2025: Mang văn hóa vào Board games - Nghiên cứu trường hợp ở Việt Nam). Phiên thảo luận tập trung cách lồng ghép bản sắc văn hóa Việt vào thiết kế board game một cách tinh tế, hiệu quả, qua đó thể hiện tinh thần sáng tạo và nghệ thuật kể chuyện đặc trưng, khẳng định Việt Nam có thể tạo ra những board game độc đáo dựa trên nền tảng văn hóa cốt lõi.

3. Hướng đi phát triển bền vững

Ngành game nói chung và board game nói riêng được xác định là một cấu phần quan trọng của công nghiệp văn hóa, phù hợp định hướng phát triển theo Chiến lược tại Quyết định số 2486/QĐ-TTg đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Đồng thời, việc ban hành “Bộ tứ trụ cột” nghị quyết gần đây (Nghị quyết 57-NQ/TW: Về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Nghị quyết 59-NQ/TW: Về hội nhập quốc tế; Nghị quyết 68-NQ/TW: Về phát triển kinh tế tư nhân; Nghị quyết số 66-NQ/TW: Về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật) đã tạo ra một đòn bẩy chính sách cho sự phát triển và xuất khẩu nội dung văn hóa.

Tuy nhiên, để board game Việt phát triển bền vững và vươn ra quốc tế, cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý và xây dựng văn hóa tôn trọng sở hữu trí tuệ; Việt Nam cũng đã có những bước đi tích cực như tham gia các cam kết quốc tế về quyền tác giả. Để board game Việt tạo được dấu ấn trên thị trường toàn cầu, cần có những giải pháp cụ thể và mạnh mẽ hơn:

Về chính sách Nhà nước: cần thiết lập quỹ hỗ trợ bản quyền chuyên biệt cho các sản phẩm sáng tạo Việt, bao gồm cả Board Game, nhằm hỗ trợ quá trình đăng ký và bảo hộ quốc tế. Hoàn thiện cơ chế xử phạt, bồi thường rõ ràng, nghiêm minh đối với các hành vi vi phạm sở hữu trí tuệ, tạo niềm tin cho nhà sản xuất và đối tác nước ngoài.

Về doanh nghiệp phát triển board game: các studio và nhà phát hành phải xây dựng văn hóa nội bộ tôn trọng bản quyền từ khâu ý tưởng đến sản xuất. Ưu tiên đào tạo nhân lực có kiến thức pháp lý về sở hữu trí tuệ quốc tế để tự bảo vệ tài sản sáng tạo và tránh rủi ro khi hợp tác, xuất khẩu.

Về nhận thức cộng đồng: trong kỷ nguyên số, sáng tạo là tài sản cốt lõi của nền công nghiệp văn hóa. Việc bảo vệ tài sản này không còn là trách nhiệm riêng của cơ quan quản lý mà là ý thức chung của toàn xã hội, từ đội ngũ thiết kế, nhà sản xuất cho đến cộng đồng người chơi và người tiêu dùng.

Chỉ khi tài sản trí tuệ được bảo vệ toàn diện, các sản phẩm board game Việt Nam mới có thể tự tin trở thành những cuộc chơi dài hạn, hấp dẫn đối tác và nhà đầu tư nước ngoài, từ đó tạo động lực mạnh mẽ để vươn tầm quốc tế.

Board game Việt Nam, thông qua các đơn vị tiên phong như Everjoy Publishing và sáng kiến ươm mầm tài năng Road to Essen đã sẵn sàng chuyển mình để xuất khẩu nội dung văn hóa có giá trị cao, biến vốn văn hóa sâu sắc thành lợi thế cạnh tranh cốt lõi. Đồng thời, định vị “sức mạnh mềm” văn hóa quốc gia trên trường quốc tế, chứng minh khả năng sáng tạo ra các sản phẩm giải trí độc đáo, mang đậm bản sắc Việt.

Board game chính là cầu nối vật lý hiệu quả, đưa câu chuyện và di sản Việt Nam vượt qua mọi rào cản ngôn ngữ, tạo ra một hướng đi bền vững cho ngành công nghiệp sáng tạo quốc gia.

LIÊN HƯƠNG

____________________

Tài liệu tham khảo

Lê Mỹ, Việt Nam dự kiến đạt 2,7 tỷ USD ở lĩnh vực game và ứng dụng năm 2026, vietnamnet.vn, 14-5-2024.

Thảo Nguyên, Game di sản đưa văn hóa Việt vươn xa, daibieunhandan.vn, 24-6-2025.

Thụy Phương, Bản quyền phần mềm là chìa khóa bảo vệ giá trị sáng tạo và bản sắc, nhandan.vn, 22-10-2025.