Tối 20-12-2025, tại Nhà hát Múa rối Việt Nam, dự án RỐICONIC của nhóm sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền thu hút đông đảo khán giả trẻ tham gia, đánh dấu bước chuyển mình đầy táo bạo của múa rối nước trong hành trình kết nối với thế hệ Gen Z. Dự án mở ra một không gian nơi di sản không chỉ để quan sát, mà để “chạm” vào và cảm nhận bằng ngôn ngữ của thời đại mới.

Cảnh trong vở diễn "Âm vang đồng quê"

Ông Lê Đức Anh - Phó Giám đốc Nhà hát Múa rối Việt Nam nhận định dự án đã thành công ngoài mong đợi trong việc kéo khán giả trẻ đến với Nhà hát. Đây chính là đối tượng khán giả chiến lược mà ngành nghệ thuật truyền thống đang nỗ lực chinh phục để bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc.

“Bằng việc lựa chọn hướng tiếp cận mới mẻ và đầy hiệu quả, các bạn sinh viên đã mang lại luồng gió mới cho nghệ thuật. Nhà hát Múa rối Việt Nam sẽ tiếp tục hỗ trợ các dự án của sinh viên các trường đại học có những ngành học liên quan, để qua đó khơi dậy lòng tự hào và tình yêu mãnh liệt của thế hệ trẻ đối với văn hóa, nghệ thuật nước nhà” - ông Lê Đức Anh chia sẻ.

Dự án mang đến buổi workshop độc đáo với hơi thở của một không gian sinh hoạt cộng đồng mở. Ở đó, ranh giới giữa nghệ sĩ và khán giả, giữa người trẻ và di sản dường như bị xóa nhòa. Các bạn trẻ tự do di chuyển, dừng chân tại những gian hàng mình yêu thích và say sưa thảo luận về từng chi tiết tạo hình gỗ, từng câu chuyện ẩn sau những nhân vật dân gian. Ban tổ chức đã khéo léo thiết kế một lộ trình “mở” giúp người tham gia cảm nhận văn hóa một cách tự nhiên nhất.

Phó Giám đốc Nhà hát Múa rối Việt Nam Lê Đức Anh phát biểu tại sự kiện RỐIGENZ

Ngay từ khu vực check-in, tinh thần dân gian đã hiện hữu đậm nét. Không gian làng quê Bắc Bộ được tái hiện sống động qua những chất liệu mộc mạc như tre, nứa, rơm rạ. Cách bài trí này không chỉ tạo ra những góc “sống ảo” đẹp mắt cho giới trẻ mà còn là lời chào đón nồng hậu, đưa họ trở về với cội nguồn văn hóa một cách nhẹ nhàng.

Khu trưng bày tiếp nối với hàng loạt tạo hình các con rối với đủ kích cỡ, màu sắc rực rỡ. Thay vì những bảng thuyết minh dài dòng, khô khan, Ban tổ chức chọn cách bài trí để mỗi nhân vật rối tự kể câu chuyện của mình. Từ hình ảnh lão nông câu cá, mục đồng chăn trâu đến những tiên nữ duyên dáng, mỗi lát cắt đời sống lao động và lễ hội xưa hiện ra sống động, kích thích trí tưởng tượng và sự tò mò của người xem.

Khu vực thu hút đông đảo người tham gia nhất chính là nơi tô màu cho rối mộc. Tại đây, khán giả được hóa thân thành một nghệ nhân thực thụ. Với cây cọ và bảng màu trong tay, khán giả tự tay thổi hồn vào những con rối theo cảm quan thẩm mỹ cá nhân.

NSƯT Đặng Duy Bằng hướng dẫn các bạn trẻ tại buổi workshop

Sự kiện trở nên đặc biệt hơn với sự dẫn dắt của NSƯT Đặng Duy Bằng - người có hơn 30 năm gắn bó với nghề chế tác. Không chỉ dạy về kỹ thuật pha màu hay đường nét, NSƯT Đặng Duy Bằng còn chia sẻ về tư duy thẩm mỹ và tâm hồn của mỗi nhân vật rối, giúp khán giả hiểu và cảm nhận rõ hơn mỗi nét vẽ trên con rối đều chứa đựng một giá trị tinh thần sâu sắc.

Một trong những điểm nhấn của dự án RỐICONIC chính là không gian Tễu Talk được thế hệ trẻ xây dựng, trở thành diễn đàn đối thoại ấm cúng. Tại đây, những câu chuyện về nghề, về sự chuyển mình của múa rối giữa làn sóng hiện đại hóa được chia sẻ một cách chân thực nhất. Những trăn trở của các nghệ nhân không còn xa lạ mà trở nên gần gũi, giúp giới trẻ thấu hiểu hơn về hành trình gìn giữ di sản của những người đi trước.

Khán giả hào hứng tô màu cho các con rối mộc

Chia sẻ về ý tưởng của dự án, em Nghiêm Trà My - Trưởng ban Tổ chức RỐICONIC nhấn mạnh: “Chúng tôi không muốn tạo ra một sự kiện chỉ để xem cho biết. Mục tiêu cốt lõi là tạo cơ hội để người trẻ chủ động đặt câu hỏi và tự xây dựng kết nối riêng với nghệ thuật múa rối. Khi các bạn dám bước vào và chạm tay vào di sản, nghệ thuật truyền thống sẽ tự khắc có sức sống mới”.

Không dừng lại ở việc quan sát, dự án còn đưa giới trẻ vào một hành trình tương tác đặc biệt thông qua boardgame RỐIGENZ!. Đây là một bước đi đầy táo bạo khi đưa 27 nhân vật rối nước như: Ông Địa, Cô Tiên, Trạng Nguyên... vào một trò chơi chiến thuật nhập vai. Trò chơi đặt người chơi vào một làng rối hư cấu, nơi các nhân vật mang tạo hình đặc trưng của sân khấu rối nước được sống trong cấu trúc của một trận đấu chiến thuật. Trong game, các nhân vật phải vượt qua những “tính xấu” như tham lam, đố kỵ để hoàn thành nhiệm vụ. Cách tiếp cận này giúp múa rối nước thoát khỏi định kiến cũ để hiện diện sinh động hơn trong đời sống hằng ngày của giới trẻ.

Khán giả trẻ Nguyễn Minh Anh chia sẻ: “Tôi thực sự bất ngờ với workshop hôm nay! Không gian ở đây vừa đậm chất làng quê Việt nhưng lại vô cùng trẻ trung. Tôi thích nhất là bộ boardgame RỐIGENZ!, nó biến những nhân vật rối quen thuộc thành những “người hùng” trong trò chơi chiến thuật vô cùng lôi cuốn. Workshop này đã giúp tôi nhận ra nghệ thuật truyền thống không hề cũ kỹ, nó chỉ đang đợi chúng ta tiếp cận theo một cách mới mẻ hơn mà thôi”.

Sau 2 tháng hoạt động sôi nổi, dự án RỐICONIC đã khép lại bằng đêm diễn Âm vang đồng quê đầy mãn nhãn. RỐICONIC đã minh chứng một điều: Nghệ thuật truyền thống không hề xa rời thực tế hay kén người nghe, chỉ cần chúng ta biết cách “kể chuyện” bằng ngôn ngữ của thời đại thì di sản sẽ tự tìm thấy con đường ngắn nhất để chạm đến trái tim người trẻ.

Hành trình của RỐICONIC khép lại, nhưng cánh cửa đưa múa rối nước đến gần hơn với giới trẻ thực sự mới bắt đầu mở ra. Hy vọng rằng, sự khởi đầu đầy hứng khởi này sẽ tiếp thêm động lực cho nhiều dự án sáng tạo, để bản sắc Việt luôn được gìn giữ bằng đôi bàn tay và khối óc của những người trẻ hôm nay.

Bài, ảnh: LIÊN HƯƠNG