Vào lúc 18:00 ngày 10/10/2024 (theo giờ Việt Nam), giải Nobel Văn học 2024 đã chính thức vinh danh nữ nhà văn Han Kang của Hàn Quốc. Bà được trao giải “vì tác phẩm văn xuôi đầy chất thơ mãnh liệt, đối diện với những tổn thương lịch sử và làm lộ rõ sự mong manh của đời người” - theo thông báo từ Viện Hàn lâm Thụy Điển. Han Kang là người Hàn Quốc đầu tiên nhận giải Nobel Văn học, đánh dấu một bước ngoặt trong lịch sử văn học nước này và tạo nên làn sóng “Han Kang” cuồng nhiệt trong những ngày qua.

Nữ nhà văn Han Kang đã xuất sắc trở thành người phụ nữ thứ 18 trong lịch sử giải Nobel Văn học, một giải thưởng danh giá đã tồn tại hơn một thế kỷ kể từ khi ra đời vào năm 1901. Sự vinh danh này không chỉ là niềm tự hào cá nhân mà còn là biểu tượng cho văn học Hàn Quốc, thổi bùng lên ngọn lửa tự hào dân tộc và niềm vui chiến thắng trong trái tim người dân xứ sở Kim Chi. Với giải thưởng danh giá lần này, Han Kang đã tạo ra một dấu ấn đặc biệt, mở ra một chương mới cho văn học đương đại Hàn Quốc, khích lệ và truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ nhà văn trẻ tại Hàn Quốc và trên toàn thế giới.

Nữ văn sĩ sinh năm 1970 tại Gwangju, Hàn Quốc, Han Kang lớn lên trong một gia đình có truyền thống văn học, cha cô là nhà văn Han Seung-won. Từ khi còn nhỏ, cô đã được bao quanh bởi sách vở và những cuộc trò chuyện về văn chương. Tuy nhiên, con đường đến với nghề viết của cô không phải là một hành trình dễ dàng hay trực tiếp. Ban đầu, cô làm biên tập viên và giáo viên trước khi thực sự tập trung vào sáng tác văn học.

Năm 2007, sự nghiệp của Han Kang có bước ngoặt lớn với cuốn tiểu thuyết Người ăn chay (The Vegetarian). Cuốn sách đã gây tiếng vang mạnh mẽ. Tác phẩm này đã mang về cho cô giải Giải thưởng quốc tế Man Booker  năm 2016, đưa Han Kang từ một nhà văn nổi bật của Hàn Quốc thành một biểu tượng văn chương toàn cầu.

Một số tác phẩm của Han Kang

Cô đã giành nhiều giải thưởng văn học danh giá, khẳng định tài năng trên cả quốc gia và quốc tế. Một số giải thưởng tiêu biểu gồm Giải Yi Sang (2005), Giải thưởng quốc tế Man Booker (2016) cho tiểu thuyết Người ăn chay, và Nobel Văn học (2024). Ngoài ra, cô còn đoạt Giải Nghệ thuật quốc gia Hàn Quốc (2016) và Giải Malaparte của Ytalia (2017).

Người ăn chay (The Vegetarian) là một tiểu thuyết sâu sắc về sự tự do cá nhân và áp lực xã hội. Câu chuyện xoay quanh Yeong-hye, một phụ nữ Hàn Quốc quyết định từ bỏ việc ăn thịt sau những cơn ác mộng bạo lực. Quyết định này dẫn đến sự căng thẳng trong gia đình, đặc biệt là với chồng và cha mẹ cô, khi họ không thể hiểu và chấp nhận sự thay đổi của cô. Không chỉ là một tác phẩm xoáy sâu vào khía cạnh tâm lý cá nhân, Người ăn chay còn phản ánh những áp lực vô hình mà xã hội đè nén lên con người.

Tiểu thuyết được chia thành ba phần, mỗi phần từ góc nhìn của một nhân vật khác, phản ánh sự tác động của quyết định của Yeong-hye đối với mọi người xung quanh. Câu chuyện không chỉ đề cập đến chế độ ăn chay mà còn khám phá những chủ đề sâu sắc như sự áp bức gia trưởng, quyền kiểm soát cơ thể, và khát vọng giải thoát khỏi những ràng buộc xã hội. Yeong-hye trở thành biểu tượng cho cuộc đấu tranh giành quyền tự do cá nhân, nhưng đồng thời cũng cho thấy sự mong manh của con người khi đối mặt với xã hội và sự cô lập.

Không chỉ có Người ăn chay, các tác phẩm khác của Han Kang như Bản chất con người (Human Acts) cũng thể hiện tài năng của cô trong việc đưa ra những câu hỏi về đạo đức và nhân tính. Bản chất con người lấy bối cảnh cuộc thảm sát Gwangju năm 1980, nhưng Han Kang đã biến câu chuyện lịch sử thành một bài học về nỗi đau và sự sống còn của con người. Cô không viết về lịch sử một cách trực diện, mà qua từng nhân vật, cô kể lại những mảnh đời bị vỡ vụn bởi bạo lực và sự đàn áp.

Bản chất con người thể hiện sự tàn nhẫn của chiến tranh và cách mà con người tìm kiếm ánh sáng trong bóng tối. Han Kang đã khéo léo vẽ nên bức tranh về sự đau đớn và mất mát, đồng thời cũng nhấn mạnh sức mạnh của tình yêu và hy vọng. Như Mikhail Bakhtin đã nói, “Tác phẩm văn học giúp con người hiểu được sự đa dạng trong trải nghiệm”, và Bản chất con người chắc chắn làm được điều đó​

Trắng (The White Book) của Han Kang được mô tả là “một sự suy ngẫm tự truyện rời rạc về cái chết của em gái của người kể chuyện không tên, người đã chết hai giờ sau khi sinh.” Lấy bối cảnh của tác phẩm Trắng đặt tại Warsaw, Ba Lan, sau Thế chiến II, tác phẩm sử dụng một cấu trúc phi truyền thống cùng những suy ngẫm ngắn về màu trắng để thảo luận về nỗi đau buồn, mất mát và bản chất mong manh của tinh thần con người. Han Kang mô tả tổng cộng 65 đồ vật màu trắng trong cuốn sách, bao gồm gạo, viên đường và sữa mẹ. (Theo Wikipedia)

Tác phẩm này bao gồm nhiều đoạn văn ngắn, mỗi đoạn gợi mở những suy tưởng về màu trắng, từ sự thuần khiết đến nỗi cô đơn, cái chết và khao khát tìm kiếm ý nghĩa trong cuộc sống. Màu trắng trong tác phẩm không chỉ biểu thị cho cái đẹp mà còn thể hiện sự trống rỗng và cô lập, tạo ra một không gian cho độc giả suy ngẫm về bản chất con người.

Trắng khám phá sự đối lập giữa vẻ đẹp của màu trắng và nỗi đau của cuộc sống. Han Kang đã thành công trong việc sử dụng màu sắc để biểu đạt những trạng thái cảm xúc sâu sắc, thể hiện sự mong manh và khao khát được tự do. Theo Friedrich Nietzsche, “Con người luôn tìm kiếm ánh sáng trong những khoảng tối”. Bản chất con người và Trắng đều tập trung vào sâu thẳm trong con người của các nhân vật, những bản năng hoang dã nhất, bản chất thuần tính nhất và các mối quan hệ xã hội xoay vòng phức tạp. Nhưng mỗi tác phẩm lại mang đến một khía cạnh khác nhau. Bản chất con người có thể được xem là một bản khảo sát sâu sắc về sự tàn bạo và phản kháng, trong khi Trắng khám phá sự thuần khiết và hy vọng trong bối cảnh nỗi đau.

Han Kang ít khi xuất hiện trước công chúng hay nói nhiều về tác phẩm của mình. Tuy nhiên, những lần nữ văn nhân lên tiếng đều mang đến những suy nghĩ sâu sắc. Sau khi nhận giải Nobel, Han Kang đã chia sẻ rằng: “Viết lách là một hành trình đối mặt với bóng tối và tìm kiếm ánh sáng trong đó. Tôi viết không chỉ để hiểu chính mình mà còn để hiểu về những người khác, về xã hội xung quanh.”

Nữ văn sĩ cũng nhấn mạnh rằng lịch sử, với những vết thương của nó, không chỉ là một phần của quá khứ mà còn là hiện tại. Văn học, theo cô, có khả năng giúp con người đối diện với những ký ức đau thương và từ đó hàn gắn vết thương. Quan điểm này thể hiện rõ trong các tác phẩm của Han Kang, đặc biệt là trong Bản chất con người, nơi cô không chỉ kể lại bi kịch của lịch sử mà còn giúp độc giả cảm nhận được sức mạnh của sự sống còn và khả năng hồi phục.

Han Kang đã và đang chiếm được cảm tình của không chỉ giới phê bình mà còn của hàng triệu độc giả trên toàn thế giới. Với độc giả, cô là một tác giả có khả năng chạm đến những tầng sâu thẳm nhất trong tâm hồn con người, tạo ra những câu chuyện không chỉ phản ánh hiện thực mà còn giúp họ suy ngẫm về chính cuộc sống của mình. Tác phẩm của cô không chỉ là những trang sách mà là những hành trình tâm lý mà độc giả có thể cảm nhận và đồng cảm.

Ban giám khảo Nobel đánh giá cao Han Kang vì cô đã mở ra một không gian mới trong văn học hiện đại - một không gian nơi sự đau đớn, sự cô độc và hy vọng cùng tồn tại. Han Kang đã thể hiện một tầm nhìn văn học mang tính toàn cầu, nơi những câu chuyện cá nhân trở thành tiếng nói chung của nhân loại về sự đấu tranh, mất mát và khát vọng tìm lại chính mình.

Là người Hàn Quốc đầu tiên đoạt giải Nobel văn học, nữ văn sĩ Han Kang đã từ chối tổ chức họp báo để ăn mừng giải thưởng của mình trong bối cảnh chiến sự Ukraine-Nga và xung đột Israel-Palestine. Trong buổi họp báo nhỏ do tiểu thuyết gia nổi tiếng Han Seung-won - bố đẻ của nữ văn sĩ Han Kang tổ chức ở Jangheung, tỉnh Nam Jeolla, ông đã chia sẻ: “Han Kang nói với tôi rằng với tình hình chiến tranh đang ngày càng leo thang, khi người ta khiêng xác chết đi mỗi ngày, làm sao chúng ta có thể tổ chức lễ ăn mừng hoặc họp báo?”. Ngoài ra, nữ văn sĩ cũng đã ngăn bố mình mở một cuộc ăn mừng nho nhỏ cho người dân địa phương. Cô đã nói: “Xin đừng ăn mừng khi chúng ta vẫn còn đang chứng kiến những ảnh hưởng nặng nề và bi thương này. Viện Hàn Lâm Thụy Điển không trao giải thưởng này cho con để chúng ta hưởng thụ, mà chúng ta càng cần phải chính trực và tỉnh táo hơn”.

Giải Nobel Văn học 2024 dành cho Han Kang không chỉ là sự công nhận cho tài năng sáng tạo của bà, mà còn là lời nhắc nhở về sức mạnh của văn chương trong việc kết nối con người với nhau. Những tác phẩm của bà đã vượt qua giới hạn ngôn ngữ, văn hóa để trở thành những câu chuyện về bản chất con người, về sự đấu tranh và hy vọng. Han Kang, với phong cách văn chương đặc trưng và tầm nhìn sâu sắc, đã khẳng định mình là một trong những nhà văn quan trọng nhất của thời đại.

TUỆ LINH

Nguồn: Tạp chí VHNT số 586, tháng 10-2024