Tối 22-11, tại sân khấu khu vực đền Bà Kiệu trong không gian phố đi bộ Hồ Gươm, Bộ VHTTDL phối hợp với UBND TP Hà Nội tổ chức chương trình Biểu diễn giới thiệu Văn hóa nghệ thuật truyền thống dân tộc Mường. Đây là hoạt động nằm trong khuôn khổ Ngày hội văn hóa dân tộc Mường lần thứ II, năm 2025. Thứ trưởng Bộ VHTTDL Trịnh Thị Thủy, Trưởng Ban tổ chức Ngày hội tham dự chương trình.

Thứ trưởng Bộ VHTTDL Trịnh Thị Thủy và các đại biểu tham dự chương trình

Cùng dự chương trình có: Cục trưởng Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam Trịnh Ngọc Chung; Giám đốc Sở VHTT Hà Nội Bạch Liên Hương; đại diện lãnh đạo các ban, ngành tại Trung ương và địa phương; lãnh đạo các đoàn nghệ thuật, nghệ nhân các tỉnh, thành phố tham dự Ngày hội.

Mở đầu chương trình là tiết mục “Khúc cầu mùa” do Đoàn nghệ nhân Mường Thủ đô Hà Nội biểu diễn. Giai điệu và tiết tấu đặc trưng của “Khúc cầu mùa” trong văn hóa Mường như hòa quyện vào không gian phố cổ, mang theo hơi thở núi rừng về giữa lòng Hà Nội. Thông qua phần trình diễn, các nghệ nhân, diễn viên đã giới thiệu tới khán giả Thủ đô một hình thức nghi lễ – văn hóa dân gian giàu chiều sâu của đồng bào Mường, thể hiện lòng tôn kính với các vị thần linh, sự tri ân tổ tiên, đồng thời gửi gắm ước vọng những điều tốt lành cho cộng đồng.

Đoàn nghệ nhân Hà Nội mang đến với khán giả tiết mục "Khúc cầu mùa"

“Khúc cầu mùa” là tiếng nói của khát vọng mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Màn trình diễn không chỉ dừng ở giá trị thưởng thức, mà còn là dịp để cộng đồng Mường tái hiện những nét văn hóa gắn bó với đời sống lao động nông nghiệp như phong tục giã lúa, múa chiêng, hát xướng… Qua đó, vừa tạo không gian giao lưu văn hóa, vừa góp phần gìn giữ, lan tỏa bản sắc dân tộc Mường trong đời sống đương đại.

Tiếp nối chương trình, đoàn nghệ nhân tỉnh Sơn La giới thiệu tới khán giả tiết mục hát Đang “Truyền lại hồn quê” – một lát cắt giàu cảm xúc về bản sắc, văn hóa và tinh thần của miền quê Mường, trong đó âm nhạc dân gian giữ vai trò như mạch nguồn kết nối quá khứ với hiện tại.

Giai điệu hát Đang “Truyền lại hồn quê” là cách người Mường gửi gắm khát vọng gìn giữ và trao truyền những giá trị văn hóa truyền thống qua các câu hát dân gian, đặc biệt là hình thức hát đối giao duyên – thể loại âm nhạc đặc trưng với lối hát đối đáp giữa nam và nữ để bày tỏ tình cảm, giao lưu, kết nối cộng đồng. Việc không ngừng duy trì, truyền dạy những làn điệu này chính là cách để “hồn quê” của người Mường không bị mai một theo thời gian, tiếp tục ngân vang giữa đời sống hôm nay.

Đoàn nghệ nhân Lào Cai mang đến chương trình tiết mục múa “Bản làng” – một điệu múa đặc trưng của người Mường, tái hiện sinh động nhịp sống nơi núi đồi. Thông qua từng động tác, “Bản làng” khắc họa hình ảnh lao động sản xuất gắn với nương rẫy, những mùa lễ hội rộn ràng bên tiếng chiêng, tiếng trống, và không gian sinh hoạt cộng đồng đầm ấm, gắn bó. Không chỉ là một tiết mục nghệ thuật, điệu múa còn là lát cắt văn hóa, giúp người xem cảm nhận rõ hơn nếp sống, tâm hồn và tình đoàn kết bền chặt trong cộng đồng người Mường.

Các nghệ nhân, diễn viên tỉnh Lào Cai với tiết mục "Bản làng"

Đoàn nghệ nhân Lào Cai mang đến chương trình tiết mục múa “Bản làng” – một điệu múa đặc trưng của người Mường, tái hiện sinh động nhịp sống nơi núi đồi. Thông qua từng động tác, “Bản làng” khắc họa hình ảnh lao động sản xuất gắn với nương rẫy, những mùa lễ hội rộn ràng bên tiếng chiêng, tiếng trống, và không gian sinh hoạt cộng đồng đầm ấm, gắn bó. Không chỉ là một tiết mục nghệ thuật, điệu múa còn là lát cắt văn hóa, giúp người xem cảm nhận rõ hơn nếp sống, tâm hồn và tình đoàn kết bền chặt trong cộng đồng người Mường.

Tiết mục hòa tấu nhạc cụ dân tộc “Nhịp sống đất Mường” của đoàn Phú Thọ mang đến cho khán giả một bức tranh âm nhạc giàu hình ảnh về đời sống và tâm hồn người Mường. Trên nền tiếng khèn, chiêng, sáo, trống… hòa quyện trong nhịp điệu khi rộn ràng, khi trầm lắng, âm nhạc không lời đã tái hiện nhịp sống lao động, sinh hoạt, lễ hội cùng chiều sâu văn hóa, tinh thần gắn bó với núi rừng, bản làng.

Cùng với hòa âm của các nhạc cụ dân tộc, lời ca cất lên với những câu hát đầy chất thơ: “Mắt xa xăm, má em hồng, gùi em thơm mùi cơm nếp/ Yêu con suối, yêu câu hát, yêu yêu lắm, thương thương thương lắm, yêu xà tích vươn mình/ Yêu yêu quá, yêu câu ví, yêu câu núp, yêu xà tích vương thì/ Nhà sàn nghiêng nghiêng, bếp than hồng, gió lao xao…”.

Những ca từ mộc mạc mà da diết ấy, trong không gian âm nhạc truyền thống, đã cuốn hút khán giả Thủ đô, giúp họ cảm nhận rõ hơn vẻ đẹp dung dị mà sâu lắng của đất và người Mường.

Tiết mục hát múa “Tiếng cồng xứ Mường” của đoàn Sơn La

Tiết mục hát múa “Tiếng cồng xứ Mường” của đoàn Sơn La vang lên như tiếng gọi từ núi rừng Tây Bắc, nơi lưu giữ những lớp trầm tích văn hóa đặc sắc của người Mường. Âm thanh cồng chiêng trầm hùng, ngân vang hòa quyện cùng tiếng hát, điệu múa đã tạo nên một không gian nghệ thuật vừa linh thiêng, vừa gần gũi.

Qua từng nhịp cồng, bước chân, ánh mắt, các nghệ nhân, diễn viên giới thiệu tới khán giả về vẻ đẹp đời sống lao động, sinh hoạt và tâm hồn người Mường ở Sơn La – mộc mạc mà nồng hậu, bền bỉ gìn giữ bản sắc. Một mùa vàng trù phú, tình yêu đôi lứa gắn với lễ hội, tiếng cồng như linh hồn văn hóa Mường, khát vọng no ấm, hòa hợp giữa con người và thiên nhiên. Tất cả những điều đó không chỉ là vẻ đẹp, mà còn khẳng định bản sắc văn hóa Mường: sống giữa núi rừng nhưng đầy tình, đầy nhạc, đầy ước vọng tương lai tốt đẹp.

Các nghệ nhân, diễn viên của đoàn nghệ thuật tỉnh Thanh Hóa mang đến một tiết mục ấn tượng “Trồng bông, dệt vải”

Các nghệ nhân, diễn viên của đoàn nghệ thuật tỉnh Thanh Hóa mang đến một tiết mục ấn tượng “Trồng bông, dệt vải”, tôn vinh vẻ đẹp của nghề dệt thổ cẩm truyền thống. Từ nương bông đến khung cửi, từ đôi tay tần tảo của các mẹ, các chị, những tấm thổ cẩm dần hiện ra với đường nét, hoa văn tinh tế, không chỉ là vật dụng thường ngày mà còn trở thành những bộ trang phục độc đáo, mang đậm bản sắc của người Mường xứ Thanh. Qua tiết mục, khán giả cảm nhận được cả sự khéo léo, sự nhẫn nại lẫn niềm tự hào âm thầm của những người gìn giữ nghề cổ truyền nơi vùng đất Thanh Hóa.

“Mời nàng xuống đây chơi/ Chơi giữa tiếng chiêng, tiếng cồng/ Cùng vít cần rượu cong cong/ Mời nàng xuống ăn bát ngô đỏ/ Mời nàng về ăn bát ngô thơm/ Nơi đất mường em…” là ca từ trong tiết mục “Đập nàng Khọt và chơi trăng” của đoàn nghệ nhân Hà Nội. Ở đó là lời mời bước vào không gian lễ hội và đời sống cộng đồng người Mường: giữa tiếng chiêng cồng rộn rã, chum rượu cần quây quần, bát ngô đỏ, ngô thơm mộc mạc mà đượm nghĩa tình. Qua đó, người Mường bộc lộ sự hiếu khách, niềm tự hào về “đất mường” và khát vọng được sẻ chia niềm vui, tình người, bản sắc văn hóa.

Tiết mục “Đập nàng Khọt và chơi trăng” khép lại chương trình trong không gian vang vọng tiếng chiêng, tiếng cồng và lời hát ngân vang, để lại trong lòng khán giả Thủ đô và du khách quốc tế về vẻ đép sâu lắng của văn hóa Mường. Khoảnh khắc sân khấu dần khép lại cũng là lúc “hồn Mường” còn ngân mãi giữa phố phường, như một lời nhắc nhớ về những giá trị truyền thống cần được gìn giữ và nâng niu.

BÍCH NGỌC - Ảnh: TUẤN MINH