Richard Soriano Legaspi là một nhà làm phim uy tín người Philippines, một viện sĩ hàn lâm nghệ thuật và một học giả chương trình UNESCO Aschberg. Legaspi đã tốt nghiệp Cử nhân mỹ thuật tại Đại học Phương Đông, chuyên ngành nghệ thuật Quảng cáo và được tặng thưởng cho việc hoàn thành xuất sắc trong lĩnh vực Nghệ thuật thị giác năm 2000. Anh còn được chọn là một trong những nhà biên kịch tại Hội thảo viết kịch bản cho Điện ảnh và Truyền hình lần thứ 14 của Ricky Lee năm 2002. Năm 2004 anh tham gia hội thảo tại Phòng Biên tập Video Intel, trung tâm Văn hóa của Philippines.

Giữa thời kỳ năm 2002 và 2004 anh làm việc với các phim độc lập như Lasponggols, bộ phim lọt vào vòng chung kết hạng mục phim dài tập của Liên hoan phim độc lập Cinemalaya Philippine lần thứ nhất và tác phẩm điện ảnh tiếp theo, Blood Bank của anh đoạt giải Kịch bản hay nhất ở hạng mục phim ngắn Cinemalaya. Sau những thành tựu ban đầu đó, anh tiếp tục trở thành giảng viên kiêm nhiệm của trường Đại học Mỹ thuật, Kiến trúc và Thiết kế miền Đông nơi anh vẫn đang giảng dạy. Trong thời gian giảng dạy ở trường đại học, anh bắt đầu đạo diễn các bộ phim đầy chất thơ và dần gây được chú ý nhờ các tác phẩm của mình như Pintuan và Kahon, một bộ phim được tiếp cận vào mục Viewpoints of the World 2005 ở Hà Lan, và bộ phim Makatang Luneta, đã giành được vị trí thứ ba trong Cuộc thi làm phim ngắn Cinemadali 2006 do NCCA và Học viện Điện ảnh Philippines tổ chức.

Năm 2007, anh theo học tại Học viện Điện ảnh châu Á danh giá ở Busan, Hàn Quốc dưới sự hướng dẫn của nhà hoạt động điện ảnh người Iran Mohsen Makhmalbaf và nhà làm phim nổi tiếng người Thái Lan Pen-Ek Ratanaruang. Năm 2009 là một năm thuận lợi với Legaspi khi anh đại diện cho Philippines tham dự các liên hoan phim quốc tế lớn và giành được giải thưởng danh giá tại Ý. Cùng năm đó, anh đạo diễn bộ phim dài tập đầu tiên của mình mang tựa đề Paano Ko Sasabihin? Với sự tham gia diễn suất của hai diễn viên Enchong Dee và Erich Gonzales, phim đã giành được Giải thưởng đặc biệt của Ban giám khảo, Giải thưởng dành cho khán giả và Biên tập xuất sắc nhất tại Điện ảnh One Originals năm 2009 và lọt vào vòng chung kết tại Babel Liên hoan phim ở Ý.

Những năm tiếp theo, anh đã tham gia đạo diễn và biên kịch một số phim. Trong số đó có phim Manenaya giành giải thưởng Đặc biệt của Ban giám khảo tại Liên hoan phim độc lập Cinemalaya và được khởi chiếu tại Asiatica Film Mediale ở Rome năm 2012; phim Ambulance đã giành được Giải thưởng Miglior Montaggio tại LHP San Gio, đoạt giải Phim ngắn hay nhất tại Liên hoan phim Quisumbing-Escandor lần thứ nhất và lọt vào vòng chung kết tại Liên hoan phim Quốc tế Dubai (IFF). Nhà làm phim tài năng, Legaspi cũng đã đạo diễn các phim như Pamatid-Gutom, Kinulayang Kiti, Blossom, Pagtakas sa Kawalan, Le avventure della Valigia Rossa, Dimensions of Belonging và phim Fare L’Amore con il Vento. Cục Văn hóa Đài Loan (Trung Quốc) đã sản xuất những phim tài liệu ngắn của anh như: Ang Liham para kay Lien, Toreng Garing và phim Pipo. 

Ủy ban Quốc gia về Văn hóa và Nghệ thuật công nhận bộ phim Pipo là phim ngắn nổi tiếng nhất của Legaspi gần đây. Bộ phim gần gũi với trẻ em này đã được mời tham gia tranh giải tại hơn 40 Liên hoan phim quốc tế trên khắp thế giới. Phim nhận được nhiều lời biểu dương và đề cử. Đồng thời phim đã giành được Giải thưởng Ban giám khảo tại Cuộc thi Điện ảnh và Đa phương tiện ASEANnale lần thứ nhất năm 2018, đạt Giải Khán giả tại Liên hoan phim GATFFEST, Kingston, Jamaica năm 2017, đoạt giải Phim ngắn hay nhất tại Liên hoan phim SineBata năm 2016 và được đề cử giải thưởng NETPAC tại Liên hoan phim ngắn và độc lập quốc tế lần thứ 14 tại Dhaka năm 2016. Phim đã lọt vào vòng chung kết tại LHP Quốc tế de Cine y Audiovisual Infantil y Juvenil, Colombia năm 2016. Với tất cả những thành tựu nêu trên của anh, Hội đồng Phát triển Điện ảnh Philippines đã công nhận Legaspi là một trong những Đại sứ Điện ảnh Philippines năm 2017.

Phim tài liệu dài tập đầu tiên của Legaspi với tựa đề Ang Walang Kapagurang Paglalakbay ng Pulang Maleta (L’instancabile Viaggio della Valigia Rossa) do hãng phim ILLY-Ý và GMA News TV sản xuất đã tranh giải tại Liên hoan phim tài liệu quốc tế CineTotoo năm 2014, Liên hoan phim Wathann, Yangon, Myanmar năm 2016, Liên hoan phim tài liệu TrueDoc, Ukraine năm 2016. 

Anh đã từng hai lần nhận giải thưởng Phim và Video thay thế của Trung tâm Văn hóa Gawad - Philippines vào năm 2010 và 2011, và giải thưởng Văn học Carlos Palanca năm 2012 cho kịch bản phim Primera Bella. Ngoài ra anh còn nhận được giải thưởng danh giá của UNESCO-Aschberg năm 2013 cho bộ phim Ang Walang Kapagurang Paglalakbay ng Pulang Maleta. Sau đó anh trở thành nghệ sĩ thường trú của Università delle Idee, Cittadellarte-Fondazione Pistoletto. Năm 2014, sau thời gian cư trú, anh đã giành được giải thưởng ILLY DESIGN PRIZE Art for Social Change (Giải thưởng Thiết kế ILLY cho Nghệ thuật vì sự thay đổi xã hội).

Là một “Nghệ sĩ đa ngành”, các tác phẩm nghệ thuật của Legaspi tập trung nhiều hơn vào việc nâng cao ý thức và tạo không gian để đối thoại về các vấn đề cộng đồng, sự chuyển đổi có trách nhiệm của xã hội và kích hoạt sáng tạo thông qua nghệ thuật đương đại. Legaspi cũng là nghệ sĩ Philippines đầu tiên được giới thiệu trong Lễ hội Điện ảnh Lưu động Monsoon Asia x SeeMe năm 2016 tại Đài Loan (TQ). Đây là một sự kiện chuyên đề điện ảnh của Tổ chức Truyền cảm hứng Di cư Đông Nam Á (SEAMi) và Hiệp hội Nghiên cứu Nghệ thuật, Văn hóa Giáo dục và Đổi mới Đông Nam Á của Đài Loan (TQ). Hơn nữa, anh còn được mời tham dự các chương trình nghệ thuật khác nhau tại các phòng trưng bày nghệ thuật và không gian triển lãm thay thế lớn ở Ý, Đức và các trung tâm văn hóa ở Đài Loan như Trung tâm Văn hóa Mekong và SEAT-Đài Bắc. Các bộ phim về sự di cư và tích hợp ký ức của anh đã được triển lãm tại các triển lãm điện ảnh nổi tiếng khắp các nước như Arte AL Centro năm 2013, Cittadellarte - Fondazione Pistoletto, Ý năm 2015, PeninsulaLab Wollinerstrasse, Berlin năm 2015, Sianguang Workstation, Đài Loan (TQ) năm 2017, UNICEF - 3 United Nations, New York, và Instituto Italiano de Cultura ”- Alianza Francesa de Buenos Aires năm 2017. 

Anh cũng đã nhận được Sáng kiến Tài trợ Emerald - Đài Loan (TQ) danh giá vào năm 2018 - một quỹ hỗ trợ nghệ thuật cho những người có tầm nhìn nghệ thuật ASEAN. Khoản tài trợ này là một phần rất lớn trong giai đoạn phát triển của bộ phim tài liệu dài tập mới nhất của anh với tựa đề Halfway Home. Không chỉ là một nghệ sĩ đa lĩnh vực mà Legaspi còn là giáo sư về giao tiếp thị giác và là người phụ trách nghệ thuật cho các cuộc triển lãm nghệ thuật đương đại trong nước và quốc tế. 

Gần đây anh vừa ra mắt bộ phim mới Moon under My Feet (Ánh trăng dưới chân tôi) - một trong những tác phẩm đoạt giải tài trợ cạnh tranh của Liên hoan phim ngắn NCCA Values. Anh còn là một trong những nghiên cứu sinh quốc tế về Tech Tales: Thể loại phim quyền kỹ thuật số ở châu Á - Thái Bình Dương - Úc. Anh cũng là một sinh viên dự thính tại Trường Điện ảnh Fantastic NAFF (Network of Asian Fantastic Films) lần thứ 14, Bucheon, Hàn Quốc, Phòng thí nghiệm các nhà làm phim Kyoto - Master Session và FDCP CreatePH, đồng thời là người nhận tài trợ phát triển viết kịch bản với sự hợp tác của Tatino Films - Pháp cho bộ phim dài với tựa đề The Legend of the Wild Rose Mallow. Bộ phim tài liệu nhỏ của anh, Small Steps gần đây đã giành Giải thưởng được chú ý đặc biệt trong Liên hoan phim quốc tế Kota Kinabalu. 

           (Dịch từ Cycloneloopfilmprod)

TRỊNH THANH THỦY

Nguồn: Tạp chí VHNT số 517, tháng 11-2022