Truyền hình thực tế: Tăng sức hút với khán giả

Lấy nền tảng văn hóa dân tộc, kết hợp với các xu thế giải trí mang tính toàn cầu, nhiều chương trình truyền hình thực tế của năm 2024 đã tạo được sức hút lớn và mang lại giá trị xã hội tích cực đối với người xem.

Concert Anh trai vượt ngàn chông gai

Đột phá với hai "Anh trai"

Một loại hình quan trọng đóng góp vào sự phát triển của công nghiệp văn hóa Việt Nam trong năm 2024 là truyền hình thực tế. Trong 10 sự kiện Văn hóa, Thể thao và Du lịch tiêu biểu năm 2024, sự kiện thứ sáu được vinh danh là Công nghiệp văn hóa đột phá với các chương trình có tầm vóc, sức thu hút và hiệu ứng xã hội lớn, như concert Anh trai vượt ngàn chông gai, Anh trai say hi. Đây là concert của hai chương trình truyền hình thực tế có rating (chỉ số người xem trên truyền hình) top đầu, lượt xem và thảo luận “đốt cháy” mạng xã hội lên tới nhiều triệu mỗi tập.

Phát sóng trên VTV3 (Đài Truyền hình Việt Nam) từ giữa tháng 6/2024, Anh trai vượt ngàn chông gai (viết tắt: ATVNCG) được Việt hóa từ Call me by fire (Trung Quốc) quy tụ 33 gương mặt nam trên 30 tuổi như: NSND Tự Long, Bằng Kiều, Đăng Khôi, Tiến Đạt, Tuấn Hưng, Tiến Luật, Hồng Sơn, Hà Lê, Thanh Duy, BB Trần.... Mang đến phần nghe “đã tai” với bản phối giúp các ca khúc quen thuộc trở nên hiện đại, gần gũi hơn, ATVNCG còn “đã mắt” với sân khấu đầu tư các concept (phong cách) khác nhau, vũ đạo bắt mắt, những màn trình diễn kết hợp thử thách kịch tính, tinh thần anh em gắn kết và nét đẹp văn hóa Việt Nam của các diễn viên, cầu thủ, võ sĩ, nhiếp ảnh gia. Đứng sau ATVNCG là ekip sản xuất Việt Nam đảm nhận toàn bộ từ thiết kế sân khấu, concept của mỗi tiết mục, hình ảnh và trang phục, giám sát quay reality (thực tế) trong hơn ba tháng.

Lên sóng HTV2 (Đài Truyền hình TP.HCM) cùng thời điểm, Anh trai say hi (viết tắt: ATSH) được sáng tạo và sản xuất bởi người Việt, với 30 ca sĩ, rapper trẻ tham gia, cùng luật chơi mới mẻ và đa dạng. Hơn 50 bài hát sử dụng trong chương trình là sáng tác mới, được phối đa dạng theo các thể loại nhạc Pop, Dance, Ballad, EDM... hợp gu thưởng thức của khán giả trẻ. ATSH được đầu tư sân khấu thiết kế nhiều tầng, hệ thống ánh sáng LED lưới và hơn 600 chiếc đèn, hệ thống âm thanh tốt nhất dành cho sân khấu trong nhà mang đến những đêm diễn hoành tráng.

Có mô típ khá tương đồng, song ATSH thu hút nhiều người gen Z theo dõi, trong khi ATVNCG được nhiều khán giả 9X trở lên quan tâm. Ngay từ những tập đầu phát sóng, hai chương trình đã nhanh chóng tạo “cơn sốt” khán giả, lan tỏa hiệu ứng xã hội lớn và xu hướng mới về âm nhạc, nghệ thuật biểu diễn, đề cao sáng tạo, bứt phá mà vẫn đậm niềm tự hào dân tộc và văn hóa Việt. ATVNCG từng công bố có rating cao nhất (7.43), các nội dung với hashtag liên quan trên toàn bộ nền tảng mạng xã hội thu hút hơn 6 tỷ lượt xem. ATSH cũng có rating top đầu và hàng tỷ lượt xem từ nhiều nền tảng như YouTube, TikTok, VieON...

Chương trình Chị đẹp đạp gió 2024

Đặc biệt, sức ảnh hưởng của ATVNCG và ATSH đã vượt qua giới hạn của chương trình giải trí trên truyền hình. Sau khi kết thúc phát sóng, concert của ATVNCG và ATSH tăng tốc bứt phá, trở thành những lễ hội âm nhạc tiêu biểu của năm 2024. Đây là lần đầu tiên ở Việt Nam xuất hiện mô hình gameshow (trò chơi truyền hình, truyền hình thực tế) kèm concert (theo phiên bản gốc của Trung Quốc), trước đó Chị đẹp đạp gió đã không tổ chức được concert. Chỉ trong ba tháng (tính đến ngày 14/12) ATSH đã có 4 concert thu hút 178.000 khán giả; ATVNCG có 2 concert (50.000 khán giả) và hơn 100.000 người đi “đu” thần tượng, trải nghiệm không khí lễ hội. Dù gây tranh luận về số lượng, nhưng không thể phủ nhận sức hút của hai chương trình này, khi khiến khán giả “chịu chi” từ 500.000 đồng đến 10.000.000 đồng để mua vé, chưa kể những khoản chi phí khác. Trong suốt concert, “biển” khán giả liên tục nhảy, hát, reo hò cổ vũ là tín hiệu đáng mừng cho ngành biểu diễn Việt Nam. Bởi chỉ hơn một năm trước (tháng 7/2023), hai đêm concert của nhóm BlackPink tổ chức ở Hà Nội thu hút hơn 60.000 khán giả và thu 13 triệu USD luôn được nhắc như ước mơ lớn đối với ngành biểu diễn Việt Nam.

Các concert của ATSH, ATVNCG và loạt lễ hội âm nhạc, liveshow...nửa cuối năm 2024 đã giúp cho âm nhạc Việt Nam “đỉnh nóc, kịch trần, bay phất phới” và được nhìn nhận là “cú hích” đối với sự phát triển công nghiệp văn hóa. Tham dự concert của ATSH cuối tháng 9/2024, PGS,TS Tạ Quang Đông-Thứ trưởng Bộ VHTTDL phát biểu: “Tôi thật sự bất ngờ trước những thành công của Anh trai say hi nói chung và sức hút của concert. Các bạn mang tới những giá trị âm nhạc rất Việt Nam lên sóng truyền hình, tiếp đó là lan tỏa ra toàn thế giới. Tôi tin Anh trai say hi đã thành công khi xây dựng nên được một thương hiệu âm nhạc, giúp phát triển nền công nghiệp âm nhạc Việt Nam, kiến tạo cầu nối đưa giá trị văn hóa Việt Nam đến với thế giới và ở chiều ngược lại, Việt Nam cũng là “điểm đến” văn hóa hấp dẫn thu hút khán giả quốc tế”.

Tại Hội nghị trực tuyến Tổng kết năm 2024, triển khai nhiệm vụ 2025 của ngành Văn hóa Thể thao và Du lịch với chủ đề “Xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc - Động lực phát triển trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam” ngày 18/12/2024, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhắc đến thành công của hai concert ATSH, ATVNCG; đặc biệt thành công này hoàn toàn đến từ những con người Việt Nam, trí tuệ Việt Nam và đánh giá cao sức sáng tạo của những người trẻ Việt Nam. Thủ tướng nhấn mạnh, cần phải nghiên cứu nhân rộng thêm những concert ATSH, ATVCG để tạo ra phong trào, xu thế phát triển công nghiệp văn hóa, công nghiệp giải trí.

Chương trình truyền hình thực tế Anh trai say hi

Chương trình truyền hình thực tế 2 ngày 1 đêm

Sức hút từ văn hóa bản địa

Truyền hình thực tế năm 2024 còn có nhiều chương trình âm nhạc, nhảy múa, trải nghiệm, hẹn hò...mùa tiếp theo như: 2 ngày 1 đêm, Nữ hoàng vũ đạo đường phố, Rap Việt, Chị đẹp đạp gió, Biệt đội siêu sao, Ca sĩ mặt nạ, Sao nhập ngũ, Bước nhảy hoàn vũ, Mẹ vắng nhà- ba là siêu nhân ..hay mới “ra lò” như: Bài hát của chúng ta, Street Woman Fighter Vietnam, Đảo thiên đường, Người tôi yêu đỉnh nhất, Bậc thầy săn thưởng...được đầu tư quy mô, ngoài những nghệ sĩ tên tuổi tham gia, còn có kịch bản hấp dẫn và sáng tạo trong tổ chức, tạo được sức hút với công chúng xem truyền hình và đạt hàng chục triệu, trăm triệu lượt xem trên các nền tảng số (SocialTrend, tab Thịnh hành của YouTube, TikTok, Facebook) khi phát sóng.

Tuy những chương trình kết hợp âm nhạc và cuộc sống thực áp đảo, năm 2024 khán giả vẫn có nhiều lựa chọn để phù hợp nhất với thị hiếu, khi truyền hình thực tế Việt đang hướng đến đa dạng độ tuổi. Tất nhiên, để thu hút được khán giả, những chương trình có triệu lượt xem phải đáp ứng được nhu cầu giải trí nào đó, như nhảy múa hấp dẫn, ca hát hay, điểm đến du lịch thú vị, hẹn hò vui nhộn…và còn có nội dung mới lạ, đặc sắc, riêng biệt, mang đến cảm xúc chân thật (thực tế). Những chiêu trò giả tạo, yếu tố phản cảm gây tranh cãi gay gắt không còn ứng nghiệm, sẽ bị khán giả “bóc phốt” hay kêu gọi tẩy chay trên mạng xã hội.

Trong năm 2024, chương trình truyền hình thực tế mua bản quyền vẫn chiếm số lượng khá cao. Tuy nhiên, các đơn vị sản xuất mua bản quyền chỉ là mua công thức, còn nội dung đã được “Việt hóa”, trong đó chú trọng khai thác yếu tố bản địa liên quan đến con người, văn hóa, lịch sử và địa lý Việt Nam, tôn vinh giá trị truyền thống, truyền đi thông điệp về lòng tự hào dân tộc, tinh thần nhân văn...để trở thành phiên bản có bản sắc riêng, mang đến sức sống và sự hấp dẫn rất được lòng khán giả nội địa.

Chương trình truyền hình thực tế Bước nhảy hoàn vũ

Chẳng hạn, ATVNCG có những tiết mục như Trống cơm, Đào liễu, Chiếc khăn piêu, Tình anh bán chiếu, Mưa trên phố Huế, Áo mùa đông… đã gây “bão” mạng xã hội, khi kết hợp màu sắc âm nhạc hiện đại (Rap) với truyền thống (trống cơm, đàn bầu, dân ca Bắc bộ, chèo, cải lương Nam bộ, âm nhạc cung đình Huế...) để làm mới những ca khúc quen thuộc, khiến khán giả nhiều lứa tuổi, nhất là giới trẻ thích thú, yêu thích.

Phát triển từ bản gốc của Hàn Quốc, phiên bản “Việt hóa” 2 ngày 1 đêm luôn được khán giả yêu thích, bởi sự kết hợp giữa yếu tố giải trí với quảng bá về thiên nhiên, ẩm thực và văn hóa địa phương, điểm đến lịch sử ở ba miền Bắc - Trung - Nam. Năm 2024, 2 ngày 1 đêm mùa 3 được “làm mới” bằng cách đưa nghệ sĩ đi khám phá các địa điểm độc đáo, từ cao nguyên bát ngát đến làng quê bình yên, bãi biển hoang sơ ở Cao Bằng, Ninh Thuận, Điện Biên, Trà Vinh...và tăng cường giới thiệu đời sống văn hóa bản địa, món ăn đặc sản, trò chơi dân gian truyền thống.

Biệt đội siêu sao mùa đầu tiên cũng đưa các nghệ sĩ, hoa hậu đi trải nghiệm văn hóa - ẩm thực địa phương, quảng bá danh lam thắng cảnh và tham gia các thử thách như: khám phá làng nghề, lễ hội, nấu ăn, livestream giới thiệu nông sản. Đây là mô hình truyền hình thực tế kết hợp thương mại điện tử - xu hướng đang bùng nổ trong thời chuyển đổi số.

Trong bối cảnh xã hội hiện đại và toàn cầu hóa, những chương trình như: ATVNCG, 2 ngày 1 đêm, Biệt đội siêu sao...đã góp phần truyền cảm hứng về lòng tự hào và tình yêu quê hương, đất nước, văn hóa truyền thống cho khán giả. Khi các chương trình khai thác các cuộc thi kiến thức, hài hước, thi ca hát, hoài niệm...dàn dựng tại trường quay dần bão hòa và nhàm chán, sự xuất hiện của những chương trình truyền hình thực tế này đang mang lại giá trị xã hội tích cực cho loại hình này trong mắt khán giả.

So với mặt bằng chung, sản xuất truyền hình thực tế dạng trải nghiệm, khám phá như 2 ngày 1 đêm hay kết hợp concert như ATVNCG, ATSH cần đội ngũ nhân lực đông đảo và nguồn tài chính rất lớn. Thành công của mùa trước là áp lực rất lớn cho đội ngũ sản xuất ở mùa tiếp theo phải luôn mới lạ, hấp dẫn để giữ được “sức nóng” đối với khán giả. Bước sang năm 2025, từ hiệu ứng xã hội và sức hút khán giả của ATVNCG, ATSH, Chị đẹp đạp gió, Bài hát của chúng ta, 2 ngày 1 đêm...sẽ có thêm những chương trình truyền hình thực tế mới “ra lò”. Đổi mới, sáng tạo, bứt phá, hiện đại (bắt kịp xu hướng quốc tế) mà không xóa nhòa truyền thống (tôn vinh bản sắc dân tộc), hy vọng truyền hình thực tế tiếp tục tạo được sức hút với khán giả, góp phần phát triển công nghiệp giải trí nước nhà trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.