Lễ hội Cồng chiêng Đông Nam Á năm 2025 diễn ra trong không khí rộn ràng, rực rỡ sắc màu văn hóa truyền thống. Là một trong số các đội tham gia biểu diễn, đội cồng chiêng xã Đam Rông 2 vinh dự được góp phần lan tỏa bản sắc văn hóa dân tộc thiểu số trên cao nguyên Lâm Đồng.

Từ vùng đất Đam Rông, miền đất giao thoa của nhiều điều kỳ diệu, nơi núi rừng còn giữ nguyên nhịp thở nguyên sơ, tiếng chiêng vang lên như lời gọi của đại ngàn. Đội chiêng Đam Rông 2 mang đến âm thanh của cộng đồng, của lễ hội, của sự gắn kết buôn làng. Tiếng chiêng nơi đây âm thầm, bền bỉ và sâu lắng - như chính con người Tây Nguyên hiền hòa, thủy chung với cội nguồn. Mỗi nhịp chiêng là một nhịp sống, mỗi hồi vang là ký ức được gìn giữ qua bao thế hệ.

Đêm hội “Hòa âm cồng chiêng Đông Nam Á năm 2025” diễn ra vào tối 20-12-2025 tại Quảng trường Lâm Viên, phường Xuân Hương - Đà Lạt - Ảnh: Tuấn Minh

Bên cạnh các đội cồng chiêng tiêu biểu của tỉnh Lâm Đồng, đêm hội còn quy tụ các đoàn nghệ nhân đến từ ba quốc gia Đông Nam Á gồm Lào, Campuchia và Malaysia, cùng các tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk, Quảng Ngãi và Phú Thọ. Sự hội tụ đa dạng ấy đã tạo nên một không gian giao hòa văn hóa rộng mở, đa sắc màu, đậm đà tính cộng đồng.

Những nhịp cồng chiêng ngân vang hòa quyện cùng điệu múa truyền thống không chỉ tôn vinh giá trị di sản văn hóa phi vật thể, mà còn thể hiện tinh thần hữu nghị, đoàn kết và gắn bó giữa các dân tộc, các địa phương trong khu vực Đông Nam Á.

Sự tham gia của xã Đam Rông 2 tại lễ hội là dịp để quảng bá hình ảnh địa phương, khẳng định vai trò của cộng đồng trong việc bảo tồn và phát huy không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, góp phần làm nên thành công chung của Lễ hội Cồng chiêng Đông Nam Á năm 2025. Nghệ nhân Ha Nam – người dân tộc K’Ho, vui mừng phấn khởi khi được cùng đoàn nghệ nhân tham gia lễ hội, và coi đây là dịp để quảng bá cồng chiêng của Tây Nguyên. Anh cũng cho biết, Nghệ thuật cồng chiêng của người K'Ho xã Đam Rông 2 rất phong phú, hiện còn lưu giữ khoảng 12 điệu diễn xướng khác nhau. Đến với Lễ hội lần này, đội cồng chiêng xã Đam Rông 2 sẽ biểu diễn bài cồng chiêng đón khách, chào khách.

Tiếng cồng chiêng là linh hồn và là bản sắc văn hóa không thể tách rời của đồng bào dân tộc K'Ho. Đây là di sản quý giá từ tổ tiên để lại, gắn liền với mọi phương diện sinh hoạt của buôn làng. Theo nghệ nhân Ha Kràng: Trong sản xuất và tín ngưỡng, cồng chiêng vang lên vào dịp lễ đón mừng lúa mới, mừng năm mới; trong sinh hoạt cộng đồng, cồng chiêng được sử dụng để đón khách quý; trong đời sống tâm linh, cồng chiêng đồng hành cùng con người từ những việc hiếu, việc hỷ.

Nghệ nhân Ha Kràng (phải) và nghệ nhân Ha Nam (trái) - Ảnh: Thanh Danh

Xã Đam Rông 2 được thành lập trên cơ sở nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và quy mô dân số của xã Rô Men và xã Liêng Srônh. Việc gộp chung hai xã có cùng nền tảng văn hóa cồng chiêng tương đồng nhưng lại có những sắc thái diễn tấu riêng biệt đã tạo ra một môi trường giao thoa lý tưởng. Các đội cồng chiêng từ Rô Men mang theo phong cách mạnh mẽ, rộn rã của người M'Nông, trong khi các đội từ Liêng Srônh lại giữ gìn những bản sắc trầm hùng, linh thiêng của người K’Ho. Sự cộng hưởng này là tiền đề để xã Đam Rông 2 xây dựng một hệ thống các đội chiêng có quy mô và chất lượng chuyên môn cao hơn. Sự khác biệt giữa hai dòng chiêng này tạo nên một sự phong phú hiếm thấy trong diễn tấu.

Dòng chiêng M'Nông: Thường sử dụng bộ chiêng 6 chiếc, nhịp điệu nhanh, mạnh, phản ánh tâm thế chinh phục thiên nhiên và sự rộn ràng của các lễ hội nông nghiệp. Kỹ thuật đánh chiêng của người M'Nông tại Rô Men đòi hỏi sự phối hợp cực kỳ chặt chẽ giữa các thành viên để tạo ra những chuỗi âm thanh liên hoàn, dồn dập.

Dòng chiêng K'Ho: Lại mang sắc thái thâm trầm, vang vọng, thường gắn với các nghi thức tâm linh, tế lễ thần linh. Cách đánh của người K’Ho tại Liêng Srônh chú trọng vào độ vang và sự truyền cảm của từng tiếng chiêng đơn lẻ, tạo nên không gian huyền bí của đại ngàn.

Sự sáp nhập giúp các đội chiêng có cơ hội giao lưu thường xuyên hơn. Việc tổ chức các buổi biểu diễn chung giữa các nghệ nhân Rô Men và Liêng Srônh không chỉ làm phong phú thêm vốn bài bản mà còn giúp cộng đồng nhanh chóng hòa nhập, xóa bỏ khoảng cách địa giới hành chính cũ.

Tham gia vào những lễ hội quy mô lớn như Lễ hội Cồng chiêng Đông Nam Á, các nghệ nhân bày tỏ sự phấn khởi và tinh thần trách nhiệm cao. Nghệ nhân Ha Nam cho biết, đây là cơ hội để giới thiệu đặc trưng văn hóa Tây Nguyên đến bạn bè quốc tế. Dù mỗi dân tộc, mỗi quốc gia đều có nét văn hóa riêng, người K'Ho vẫn luôn trân trọng và mong muốn duy trì "sản vật" tinh thần độc đáo của dân tộc. Việc duy trì và nuôi dưỡng tình yêu cồng chiêng cho con cháu là nhiệm vụ cấp thiết để giữ gìn cội nguồn dân tộc…

Đội chiêng xã Đam Rông 2, trong khi biểu diễn, âm thanh của chiêng không bao giờ đơn độc mà luôn đi cùng với vũ điệu xoang của những người phụ nữ. Nếu người đàn ông làm chủ âm thanh trầm hùng thì người phụ nữ lại thổi hồn vào đó bằng những bước chân uyển chuyển. Múa xoang không chỉ là phụ họa, đó là sự mô phỏng các hoạt động lao động như gieo hạt, giã gạo, hay những cử chỉ bày tỏ tình cảm với thiên nhiên, bản làng. Sự phối hợp giữa đội chiêng và đội xoang tạo nên một vòng tròn văn hóa (vòng xoang) không có điểm kết thúc, tượng trưng cho sự gắn kết bền chặt của cộng đồng.

Việc giáo dục, trao truyền cho các thế hệ trẻ, tầng lớp kế cận đang được triển khai tích cực thông qua sự phối hợp giữa cộng đồng và nhà trường. Nghệ nhân Ha Nam cho biết, hằng năm, địa phương tổ chức khoảng 2 lớp dạy cồng chiêng (một lớp tại trường trung học cơ sở và một lớp tại bản làng). Mỗi lớp thu hút khoảng vài chục học sinh tham gia. Các em được hướng dẫn cách đánh chiêng kết hợp với các điệu múa truyền thống nhằm giữ gìn bản sắc cội nguồn của dân tộc.

Bên cạnh đó, nghệ nhân Ha Nam cũng đã chỉ ra một số khó khăn, thiếu thốn về công cụ biểu diễn…

“Tôi cũng mong rằng các cấp chính quyền tạo điều kiện mua về cho chúng tôi bộ chiêng mới. Mỗi khi chúng tôi đi diễn chỗ này chỗ kia phải mượn của dân, của họ hàng trong làng”. Nghệ nhân cũng cho biết, đôi khi có những chiếc chiêng được cho, nhưng lại không phù hợp với nhịp điệu. “Có những cái mới, khi chúng tôi đánh, nó không vang bằng so với cái hồi xưa để lại. Giờ người ta làm gò nung lại, thì nó không bằng cái cũ. Cái cũ nó nhẹ hơn, với lại góc độ là một cái chiêng thì nó có thể nặng, nhưng mà đánh nó nhẹ hơn và vang xa hơn”- nghệ nhân Ha Nam chia sẻ.

Mong rằng, các cấp chính quyền cần quân tâm hơn nữa đến các đội cồng chiêng cơ sở để tiếng cồng chiêng tiếp tục ngân xa, bay cao...

THANH DANH