Vào ngày 18, 19 và 21-12-2025 tại Nhà hát Kịch Việt, vở kịch Mặt nạ người (tên gọi khác là Lâu đài cát) được Nhà hát Kịch Việt Nam dàn dựng lại và chính thức ra mắt khán giả Thủ đô. Mặt nạ người dựa trên kịch bản của TS Nguyễn Đăng Chương, dưới bàn tay dàn dựng của đạo diễn, NSƯT Kiều Minh Hiếu - Giám đốc Nhà hát Kịch Việt Nam và đạo diễn trẻ Tùng Linh, là hồi chuông cảnh tỉnh về sự mục ruỗng của những giá trị đạo đức giả tạo trong xã hội hiện đại.

NSND Doãn Bằng đã dày công thiết kế sân khấu mang đậm chất gia đình Hà Nội xưa

Dựa trên kịch bản của TS Nguyễn Đăng Chương, vở kịch xoay quanh gia đình ông Quân - bà An, một gia đình “tứ đại đồng đường” vốn nổi tiếng bởi nền tảng văn hóa và nề nếp gia phong. Tuy nhiên, sự hoàn hảo đó thực chất chỉ là một lớp vỏ bọc tinh vi. Mỗi thành viên trong gia đình đều tự sắm cho mình những chiếc “mặt nạ” để che đậy những mảng tối khuất tất. Ông Quân luôn giữ nề nếp khô cứng nhưng thực chất sống trong sự lầm tưởng do các con cái “ngụy trang” tạo ra. Bà An - người thấu hiểu mọi sự mục ruỗng nhưng chọn cách im lặng, vô tình để khối u nhọt ngày càng lớn dần. Nếu người con trai thứ tên Nam đeo chiếc mặt nạ “tự lập” để ép bố mẹ bán nhà trả nợ cá nhân thì người con trai cả tên Bộ là nhân vật trọng tâm của những bi kịch, người bất chấp giá trị thiêng liêng để thỏa mãn lối sống ích kỷ dưới cái mác “coi trọng đạo đức”.

Dưới bàn tay dàn dựng của đạo diễn NSƯT Kiều Minh Hiếu và đạo diễn trẻ Tùng Linh, vở diễn đẩy kịch tính lên cao trào khi Thiên - cháu đích tôn của gia đình - dẫn người yêu về ra mắt. Đây là lúc những chiếc mặt nạ suốt 30 năm bị bóc trần. Những bí mật ê chề, từ sự đồi bại của nhân vật Bộ đến những toan tính cá nhân, lần lượt phơi bày trước ánh sáng.

Trong vở Mặt nạ người, đạo diễn Kiều Minh Hiếu chia sẻ không chọn góc nhìn lên án gay gắt sự giả dối, mà thay vào đó, đạo diễn bóc tách nó như một tiến trình tâm lý đầy xót xa. Sự giả dối len lỏi vào từng tế bào của gia đình khi những giá trị cốt lõi bị lãng quên. Nhân vật ông Quân - một người vốn sống mẫu mực vì thiếu đi sự bồi đắp và quá trình tự tu dưỡng thường xuyên, đã mặc định những thói quen cố hữu của mình là đúng đắn, để rồi vô tình tạo kẽ hở cho sự rạn nứt trong ngay chính gia đình mình. Tòa “lâu đài” kiên cố mà gia đình ông Quân cố công bồi đắp bấy lâu hóa ra chỉ là một tòa lâu đài cát, dễ dàng sụp đổ khi cơn bão của sự thật ập đến.

“Sân khấu được bài trí đậm chất Hà Nội xưa với bộ bàn ghế, cầu thang gỗ và nghi thức rửa tay bên chậu nước đồng. Tuy nhiên, tương phản với vẻ nề nếp đó là một mái nhà cũ kỹ, mốc meo treo lơ lửng, tạo cảm giác không vững chắc như sắp sập xuống. Âm thanh những giọt nước dột từ mái nhà xuống là ẩn ý đầy ám thị khi gia phong trong một gia đình không được gìn giữ, bồi đắp thì sẽ sụp đổ bất cứ lúc nào” - đạo diễn, NSƯT Kiều Minh Hiếu chia sẻ.

Nghệ sĩ Trương Tuấn Vũ đã thể hiện thành công nhân vật ông Quân

Đặc biệt, đạo diễn đã có một quyết định liều lĩnh khi giao vai ông lão 80 tuổi - người đứng đầu gia đình “tứ đại đồng đường” cho diễn viên trẻ Tuấn Vũ. Vào vai một lão thành cách mạng, một giáo sư trí thức đầy uy nghiêm khi tuổi đời còn rất trẻ là một bài toán khó đối với Trương Tuấn Vũ. Để khán giả tin được vào nhân vật ông Quân, nam nghệ sĩ không chỉ hóa trang hay thể hiện tác phong của người già mà lựa chọn “tiếng nói sân khấu” để làm bật lên tính cách nhân vật. Nghệ sĩ Trương Tuấn Vũ chia sẻ với phóng viên Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật: “Bất kể một câu thoại nào khi nhân vật ông Quân nói ra đều như một lời nhắn nhủ đến các thành viên: Không được vì tác động bên ngoài mà đánh mất nề nếp gia phong. Tôi phải nói đúng ý từng câu thoại để khán giả cảm nhận đầy đủ nhất về lối sống đạo mạo, khao khát sự hoàn hảo của nhân vật này”.

Nhận được sự tin tưởng và hỗ trợ từ đạo diễn, Tuấn Vũ đã hoàn thành tốt vai diễn “khác quá xa về độ tuổi”, và nhận được những phản hồi tích cực từ hội đồng nghệ thuật và khán giả. Thông qua bi kịch của nhà ông Quân, nam nghệ sĩ gửi gắm một thông điệp tới khán giả: “Dù chúng ta là ai đi chăng nữa, đầu tiên hãy yêu thương và thành thật với nhau. Đặc biệt là những người làm cha mẹ, hãy quan tâm và chia sẻ với con cái đúng cách để tránh rơi vào viễn cảnh đau đớn như trong vở diễn”.

Đạo diễn đã khéo léo gửi gắm thông điệp của vở diễn qua âm thanh những giọt nước dột từ mái nhà xuống

Vượt xa khuôn khổ của một tác phẩm nghệ thuật, Mặt nạ người trở thành tấm gương soi chiếu sắc nét thực trạng của nhiều gia đình hiện đại. Sự giả dối trong vở kịch không xuất hiện ồn ào mà nảy nở âm thầm, len lỏi vào từng kẽ hở của đời sống cho đến khi “cái kim trong bọc” đâm toạc lớp vỏ bọc ở đỉnh điểm của sự chịu đựng.

Điểm nhấn của vở diễn nằm ở phân đoạn kết thúc - khoảnh khắc mọi lớp mặt nạ bị tháo bỏ không thương tiếc. Đối với ông Quân, người cả đời tôn thờ và nỗ lực duy trì một “quỹ đạo hoàn hảo” cho con cháu, đây chính là lúc thế giới quan của ông hoàn toàn vỡ vụn. Nghệ sĩ Trương Tuấn Vũ chia sẻ, đây là cảnh anh dồn nhiều công sức, tâm huyết nhất để lột tả nỗi đau đớn tột cùng: “Khi bức màn sự thật bị xé toang, mọi giá trị giả dối bị phơi bày cũng là lúc người đứng đầu gia đình rơi vào vực thẳm của sự tuyệt vọng. Nhìn tâm huyết cả đời mình vun vén bỗng chốc tan tành như lâu đài cát, đó là nỗi đau đớn đến tận cùng, một sự thật kinh hoàng không gì có thể cứu vãn”.

Mặt nạ người không dừng lại ở một bài học về đạo đức gia đình mà còn là thông điệp mang tính thời đại: Một xã hội chỉ thực sự khỏe mạnh khi từng “tế bào” gia đình được nuôi dưỡng bằng sự chân thành từ cốt lõi. Thay vì mải mê đánh bóng lớp mặt nạ hào nhoáng, sự trung thực chính là “chìa khóa” duy nhất để bảo vệ hạnh phúc và giữ cho mái ấm đứng vững trước mọi giông bão.

Bài, ảnh: LIÊN HƯƠNG