Giữa lòng rừng thiêng bạt ngàn xanh thẳm, Di sản Mỹ Sơn (xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam) hiện lên như một bức tranh huyền ảo, đậm chất sử thi và linh thiêng. Nơi đây, quần thể đền tháp Chăm Pa cổ kính, trầm mặc giữa thiên nhiên hùng vĩ, khiến bất cứ ai đặt chân đến cũng phải ngỡ ngàng. Mỹ Sơn từng là trung tâm tôn giáo quan trọng của vương quốc Chăm Pa hơn 10 thế kỷ, từ thế kỷ IV đến cuối thế kỷ XV. Được UNESCO ghi danh là Di sản Văn hóa Thế giới vào tháng 12/1999, Mỹ Sơn đã vươn mình mạnh mẽ, hồi sinh từ hoang tàn để khẳng định vị thế trong lòng nhân loại.

Một góc của Khu Di sản Mỹ Sơn

Một ngày đầu hạ, chúng tôi tìm về Khu Di sản Mỹ Sơn. Con đường dẫn lối ngoằn ngoèo qua những cánh đồng lúa chín vàng, thấp thoáng hình ảnh đàn cò trắng lượn bay trên nền trời trong veo. Đâu đó, những nụ cười chất phác của người dân địa phương cùng cái gật đầu thân thiện khiến lòng người du khách như ấm lại. Khi vượt qua những tán rừng xanh mát, khu đền tháp Mỹ Sơn hiện ra đầy tráng lệ, cổ kính, ẩn chứa biết bao câu chuyện của một thời vàng son.

Bước chân vào thung lũng linh thiêng, du khách như lạc vào một thế giới khác – nơi những công trình kiến trúc và nghệ thuật điêu khắc độc đáo hiện hữu như kho báu vô giá của nền văn hóa Chăm Pa. Qua bao biến động, từ chiến tranh đến thiên tai, khu đền tháp cổ này vẫn giữ được vẻ đẹp đầy uy nghi, khiến lòng người trào dâng niềm kính phục.

Lối vào Khu Di sản Mỹ Sơn

Lịch sử Mỹ Sơn bắt đầu từ thế kỷ IV với những ngôi đền gỗ được xây dựng để thờ thần Siva – vị thần bảo hộ của vương triều Chăm Pa. Tuy nhiên, trận hỏa hoạn vào thế kỷ VI đã thiêu rụi toàn bộ kiến trúc gỗ. Đến thế kỷ VII, Vua Sambhuvarman đã dựng lại đền tháp bằng gạch nung, một chất liệu vững bền thách thức thời gian. Kỹ thuật xây dựng bí ẩn không dùng vữa hồ, chỉ dựa vào chất kết dính từ nhựa cây dầu rái, đến nay vẫn là một câu hỏi chưa lời giải đáp, kích thích sự tò mò của giới khoa học.

Qua hàng trăm năm, Mỹ Sơn từng có hơn 70 đền tháp, nhưng giờ đây chỉ còn lại khoảng 20 công trình, phần lớn đã bị hủy hoại bởi chiến tranh và thời gian. Dẫu vậy, những tài liệu bia ký, các phát hiện khảo cổ và di vật còn sót lại vẫn đủ sức kể về một nền văn hóa huy hoàng. Những hoa văn chạm khắc trên gạch, đá mô tả hình tượng vũ nữ Apsara, các vị thần và những truyền thuyết đầy màu sắc, là bằng chứng sống động về tay nghề điêu khắc bậc thầy của người Chăm Pa xưa.

Năm 1999, Mỹ Sơn chính thức được ghi danh là Di sản Văn hóa Thế giới, mở ra một chương mới trong hành trình bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Từ những công trình đổ nát, nơi đây đã được hồi sinh nhờ vào các dự án trùng tu với sự hỗ trợ của UNESCO, cùng các đối tác quốc tế từ Ý, Ấn Độ và nhiều quốc gia khác. Những nỗ lực không ngừng nghỉ đã giúp Mỹ Sơn dần lấy lại vẻ đẹp nguyên bản, trở thành biểu tượng về sự giao thoa văn hóa và sức mạnh bảo tồn di sản.

Tượng đá cổ

Không chỉ dừng lại ở việc khôi phục kiến trúc, Mỹ Sơn còn gìn giữ và phát triển các giá trị văn hóa phi vật thể, như điệu múa Apsara huyền thoại và lễ hội Katê đậm sắc màu tâm linh. Công nghệ thực tế ảo, các tour thuyết minh tự động cũng được áp dụng, mang đến trải nghiệm sống động và hiện đại cho du khách.

Giữa thung lũng xanh mướt, những ngọn tháp cổ phủ rêu phong vẫn kiêu hãnh giữa đất trời. Du khách đến đây không chỉ để chiêm ngưỡng vẻ đẹp kiến trúc, mà còn để cảm nhận một không gian linh thiêng, nơi hòa quyện giữa con người, thiên nhiên và lịch sử. Khi hoàng hôn buông xuống, những tia nắng chiều nhạt nhòa len qua kẽ lá, bao phủ các đền tháp trong ánh vàng mờ ảo, lòng người như lặng đi trước vẻ đẹp vượt thời gian của Mỹ Sơn.

25 năm kể từ ngày được vinh danh, Mỹ Sơn không chỉ là di sản văn hóa của người Chăm Pa, mà còn là niềm tự hào của Việt Nam. Nhờ những chiến lược bảo tồn đúng đắn, Mỹ Sơn tiếp tục tỏa sáng như một ngọn hải đăng, truyền cảm hứng về giá trị của lịch sử và văn hóa đến các thế hệ mai sau.

Du khách tham quan Mỹ Sơn

TIÊN SA

Nguồn: Tạp chí VHNT số 591, tháng 12-2024