Trong văn chương hiện đại Việt Nam, những tác phẩm mang yếu tố kì ảo hay khoa học viễn tưởng không nhiều. Những năm gần đây, để đáp ứng nhu cầu của độc giả, nhiều tác phẩm thuộc các thể loại này đã được chọn để giới thiệu, nhưng vẫn còn ít những tác phẩm này do các nhà văn trong nước sáng tác. Các tác giả trẻ chọn đi theo hướng này hiện đang được coi là những gương mặT mới của văn chương.

Tác giả Cao Việt Quỳnh

Cao Việt Quỳnh - Gương mặt tiêu biểu của văn chương TP Hồ Chí Minh 5 năm qua

Với bộ tiểu thuyết Người sao chổi, Cao Việt Quỳnh nhận giải thưởng Sách quốc gia năm 2022 và là tác giả nhỏ tuổi nhất nhận được giải thưởng danh giá này. Cao Việt Quỳnh sinh năm 2008 tại Hà Nội, hiện đang sống và học tập tại TP.HCM. Ngoài giải thưởng Sách quốc gia năm 2022, bộ tiểu thuyết ba tập Người sao chổi của Quỳnh còn được giới thiệu tại Hội sách bản quyền quốc tế Bangkok lần thứ 20, Hội sách quốc gia Thái Lan lần thứ 50, Hội sách quốc tế Bắc Kinh lần thứ 30...

Năm 2024, Cao Việt Quỳnh vừa cho ra mắt năm cuốn tiểu thuyết trong bộ Lục địa rồng (Nxb Kim Đồng ấn hành) và đang viết bộ tiểu thuyết tạm đặt tên Tài xế taxi của Merlin. Cao Việt Quỳnh là đại biểu trẻ tuổi nhất đồng thời được vinh danh là “Gương mặt tiêu biểu của văn chương TP.HCM 5 năm qua” tại Hội nghị những người viết trẻ TPHCM lần V - 2024 với chủ đề “Đồng hành khát vọng phương Nam”. Ở đây, Cao Việt Quỳnh gây ấn tượng với tham luận về trí tưởng tượng, sự sáng tạo trong sáng tác. Theo Quỳnh, trí tưởng tượng là một thuộc tính tự nhiên của con người. Ai cũng mang sẵn bên trong bản thân sức mạnh của trí tưởng tượng. Quan trọng là cần học được cách sử dụng nó. Để có những ý tưởng mới lạ, chúng ta thường xây dựng từ những gì có thật từ những gì diễn ra trong cuộc sống bên ngoài. Nguồn cảm hứng đến từ sự quan sát, tạo ra những liên tưởng mà không ai khác có. Điều này đặc biệt nổi bật trong thơ ca của người Việt. Người Việt Nam, từ những ngày đầu dựng nước, đã có một trí tưởng tượng mạnh mẽ. Từ đó đã tạo nên một hệ thống thần thoại cực kì chi tiết, tỉ mỉ, với vô vàn nhân vật sở hữu sức mạnh thần thông. Phong phú hơn, mỗi vùng miền, lại có một câu chuyện, một phiên bản mới. Nhận thấy khoa học viễn tưởng còn khá hiếm ở nước Việt Nam, Quỳnh đã chọn lối viết kết hợp giữa hai yếu tố kì ảo - siêu nhiên (fantasy) và khoa học viễn tưởng (sci-fi) bởi “ai cũng có khả năng sáng tạo ra một thế giới của riêng mình, khác hẳn thực tại”.

Lấy cảm hứng từ tất cả mọi nguồn mà mình có, phim ảnh hành động nước ngoài, huyền thoại đất Việt, hay từ khoa học, lịch sử, xã hội… Quỳnh kết hợp chúng lại với nhau, để ra một câu chuyện mới lạ. Bộ tiểu thuyết Người Sao Chổi, dù gọi là Scifi, Khoa học viễn tưởng, nhưng khi đọc sẽ thấy có những yếu tố từ các thể loại khác. Trong đó, có người ngoài hành tinh, công nghệ tương lai, bên cạnh đó là các siêu anh hùng, các vị thần, phù thủy sở hữu phép thuật… Với sự tự do của một đứa trẻ, không cần cố gắng rập khuôn bản thân trong bất cứ thể loại nào để thoải mái tưởng tượng, 5 cuốn trong bộ Lục Địa Rồng đã dần có hệ thống hơn trước, với một câu chuyện mạch lạc với diễn biến hợp lý nhưng theo Quỳnh “vẫn không đánh mất sự sáng tạo, phá cách của thời gian sáng tác trước, vào lúc bắt đầu, khi cháu 9 tuổi”.

Bộ tiểu thuyết Lục địa rồng

Trong Lục địa Rồng, người đọc có thể gặp những nhân vật của thần thoại Hy Lạp, La Mã, Bắc Âu, Ai Cập… cùng những nhân vật rất quen thuộc của truyền thuyết, huyền thoại dân gian Việt Nam. Với số lượng nhân vật đông đảo đến hàng trăm, chủ yếu miêu tả cảnh hành động và đối thoại, cây bút trẻ Cao Việt Quỳnh cho thấy kĩ thuật viết cũng như tư duy nghệ thuật chín chắn trước tuổi. Không dễ dàng xây dựng cốt truyện, kết cấu, triển khai, tạo dựng hình hài, nét đặc sắc, cá tính cho từng nhân vật nhưng Cao Việt Quỳnh đã xử lí một cách nhẹ nhàng và thổi vào những khuôn mẫu có sẵn hồn phách mới lạ, pha trộn phép thuật với khoa học, công nghệ, kĩ thuật. Với tiết tấu nhanh, nhiều tình tiết bất ngờ, Lục địa Rồng thể hiện bước trưởng thành trong sáng tác của Cao Việt Quỳnh nói riêng và cho thấy dòng truyện fantasy thuần chất Việt có thêm tín hiệu đáng mừng nói chung. Quỳnh cho rằng: “Hiện giờ, cháu vẫn còn đang ở trong giai đoạn học hỏi và rút ra kinh nghiệm. Cố gắng tiến bộ theo từng cuốn sách viết ra. Mỗi cuốn sách đều được viết ra với tất cả nỗ lực và sự tận tình, để tạo ra một tác phẩm hay nhất trong khả năng của mình. Mỗi cuốn tiểu thuyết là những trải nghiệm khác nhau. Mỗi câu chuyện, cháu đều thử nghiệm những thể loại, giọng văn, tình tiết và cốt truyện khác nhau”. 

Không chỉ dừng lại ở lứa tuổi thiếu nhi, Lục địa Rồng còn hướng tới những người đọc quan tâm, ủng hộ, khích lệ những xu hướng sáng tác mới, tạo điều kiện tiếp cận với văn học đương đại của thế giới, đáp ứng kì vọng đi xa, vươn cao của văn học Việt Nam. Tác giả Cao Việt Quỳnh và bộ tiểu thuyết Lục địa Rồng cùng với vũ trụ văn chương fantasy/sci-fi của mình đã bước đầu đáp ứng được phần nào những kì vọng về tính triết lí, sự hư cấu, tưởng tượng trong những tác phẩm mang yếu tố kì ảo hay khoa học viễn tưởng trong văn học hiện nay. 

Tác giả Tùng Phan

Tùng Phan và Chi Vũ với tiểu thuyết kỳ ảo sử thi Lam Bảo - Khởi nguyên tro tàn 

Bộ tiểu thuyết kì ảo dài hơi của hai tác giả trẻ Tùng Phan và Chi Vũ với tựa đề Lam Bảo - Khởi nguyên tro tàn (Nxb Kim Đồng ấn hành) thuộc thể loại Kì ảo Sử thi (Epic Fantasy - High Fantasy), một nhánh của truyện viễn tưởng nổi tiếng với những tác phẩm kinh điển như Chúa tể những chiếc nhẫn hay Trò chơi vương quyền. Khác với thể loại kì ảo thông thường, vốn thường diễn ra trên Trái Đất với các yếu tố ma thuật được thêm vào, kì ảo sử thi thường xây dựng thế giới hư cấu hoàn toàn, nơi câu chuyện và các nhân vật mang đậm tính chất sử thi và quy mô hoành tráng.

Tác phẩm lấy bối cảnh tinh cầu giả tưởng Cielune - thế giới của ma thuật, rồng, tiên, con người và nhiều chủng tộc kì lạ. Trong một thế giới phép thuật, những kẻ vô năng (không có khả năng ma pháp) bị coi là tầng lớp thấp kém nhất trong xã hội. Câu chuyện trong Lam Bảo - Khởi nguyên tro tàn là cuộc nội chiến của Nhân tộc (con người) được kể thông qua những câu chuyện đan xen của nhiều nhân vật, nổi bật là hành trình của Zeno - hoàng tử thứ một đại quốc bị dân chúng ghẻ lạnh vì vô năng. Những biến cố đẩy Zeno lưu lạc khắp nơi, cho cậu nhìn ngắm và hàn gắn một thế giới kì ảo, đẹp nhưng đầy tổn thương vì chiến tranh, xung đột.

Tác giả Chi Vũ

Lam Bảo - Khởi nguyên tro tàn khắc họa sâu sắc lòng tham của con người, nơi sự khao khát tiến bộ, phát triển công nghệ trở nên tột độ, va chạm mạnh mẽ với những giá trị truyền thống và cổ xưa. Tác phẩm hứa hẹn mang đến trải nghiệm độc đáo và sâu sắc cho độc giả yêu thích thể loại văn học giả tưởng. Với bối cảnh rộng lớn và đầy mê hoặc, tác phẩm mở ra cánh cửa đến thế giới huyền ảo Cielune, khai phá những tầng sâu thẳm trong nội tâm con người thông qua hành trình đầy thử thách của các nhân vật.

Tác giả Tùng Phan chia sẻ: “Trong thế giới Cielune, cuộc chiến không chỉ giới hạn ở những cuộc giao tranh với vũ khí thô sơ hay phép thuật nguyên thủy. Chúng tôi xây dựng một thế giới nơi khoa học và công nghệ trỗi dậy, với những cỗ máy chiến đấu, súng đạn đối đầu với sức mạnh ma thuật.”

Hơn cả một câu chuyện chiến tranh, mỗi nhân vật xuất hiện trong Lam Bảo- Khởi nguyên tro tàn có triết lí sống và hệ thống niềm tin khác nhau. Đó có thể là nhà sáng chế khát khao vượt qua giới hạn của tự nhiên, là pháp sư và người bảo hộ các giá trị xưa cũ, tin rằng ma thuật và thiên nhiên cần được tôn trọng và bảo vệ, hay đơn giản là một kẻ sẵn sàng sống chết vì tình yêu thuần khiết. Cuộc xung đột giữa máy móc và ma thuật là tiền đề để mở ra những lớp sâu hơn về đạo đức, trách nhiệm và sự tham lam trong xã hội.

Không đi theo phong cách hàn lâm hay phức tạp, Lam Bảo - Khởi nguyên tro tàn tập trung vào việc kể một câu chuyện dễ đọc, dễ hiểu, tiết tấu nhanh, sống động, giàu hình ảnh đặc biệt hấp dẫn độc giả trẻ - những người yêu thích sự mới mẻ và sáng tạo trong văn học. Tác giả Chi Vũ cho biết: “Chúng tôi mong muốn tạo nên một tiểu thuyết giúp người đọc không chỉ thưởng thức mà còn trải nghiệm, cảm nhận và kết nối với câu chuyện, nhân vật và chính bản thân họ”.

Thể loại kì ảo sử thi vẫn rất mới mẻ đối với người viết trong nước, điều này mở ra cơ hội lớn cho bộ tiểu thuyết này trong việc thu hút sự quan tâm của những độc giả yêu thích thể loại này. Tại Hội chợ sách thiếu nhi quốc tế Busan (BICBF) lần thứ nhất tại thành phố Busan, Hàn Quốc diễn ra từ ngày 28/11 đến ngày 1/12/2024, Nxb Kim Đồng đã giới thiệu tiểu thuyết kỳ ảo Lam Bảo - Khởi nguyên tro tàn cùng hơn 50 đầu sách khác, cho thấy sự phong phú về đề tài và thể loại của sách thiếu nhi Việt Nam.

Hai tác giả mang Lam Bảo sang dự hội sách thiếu nhi tại Busan Hàn Quốc

HẰNG NGUYỄN

Nguồn: Tạp chí VHNT số 595, tháng 1-2025