Cảnh trong vở cải lương “Mặt trời đêm thế kỷ” của Nhà hát Cải lương VN - Ảnh: Liên Hương

1. Khái lược tài năng trẻ trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật

Tài năng là một khái niệm khá rộng và có nhiều cách định nghĩa khác nhau, tùy thuộc vào từng ngữ cảnh và lĩnh vực. Nhìn chung, mọi người nhìn nhận tài năng từ ba yếu tố: năng lực xuất sắc (khả năng làm việc gì đó một cách vượt trội so với người bình thường, có thể là về trí tuệ, thể chất, nghệ thuật hoặc một lĩnh vực khác), sự sáng tạo (người tài năng thường có khả năng nghĩ ra những ý tưởng mới, độc đáo và có giá trị) và sự đam mê (tài năng thường đi đôi với sự yêu thích và đam mê đối với công việc mình làm).

Trên thế giới, nhà tâm lý học Howard Gardner đưa ra lý thuyết về nhiều loại trí thông minh, trong đó mỗi người đều có những tài năng riêng biệt. Nhà tâm lý học Mihaly Csikszentmihalyi liên hệ tài năng với khái niệm “trạng thái dòng chảy” (flow), tức là khi một người hoàn toàn đắm mình vào một hoạt động nào đó họ đam mê mà quên đi mọi thứ xung quanh.

Khi nhắc đến tài năng, đa phần mọi người đều hiểu đó là năng lực đặc biệt, trình độ, phẩm chất, sự sáng tạo vượt trội của một cá nhân. Tài năng không thể đo đếm được nên không phải lúc nào cũng nhìn thấy được, nó chỉ được thể hiện trong môi trường có tác nhân kích thích cá nhân thể hiện tài năng. Có thể ai cũng sở hữu riêng trong bản thân một khả năng đặc biệt nhưng nếu chưa bao giờ có cơ hội tiếp xúc với chủ đề để nhận chất xúc tác cho phản ứng hóa học tạo ra tài năng thì con người không bao giờ nhận thức được khả năng của mình.

Trong tiếng Việt, thuật ngữ “trẻ” được dùng với những ý nghĩa khác nhau, trong đó có ý nghĩa nói trẻ về tuổi đời và trẻ về tuổi nghề. Tuổi nghề xác định thời gian tích lũy kinh nghiệm làm việc; tuổi đời, theo Điều 1 Luật Thanh niên năm 2020 quy định: “Thanh niên là công dân Việt Nam từ đủ 16 tuổi đến 30 tuổi”.

Trên thực tế, rất nhiều các cuộc thi tài năng trẻ trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật được tổ chức nhằm khuyến khích, động viên các nghệ sĩ trẻ tục thể hiện tài năng của mình ở trong nước và nước ngoài. Đây là dịp để các nghệ sĩ trẻ giao lưu, trao đổi, học tập kinh nghiệm, nâng cao chất lượng biểu diễn nghệ thuật, đáp ứng nhu cầu thưởng thức nghệ thuật trong thời đại mới. Tiêu chí “trẻ” được Ban Tổ chức quy định rất rõ chẳng hạn như tại cuộc thi Tài năng trẻ diễn viên Kịch nói toàn quốc 2020, Ban tổ chức quy định các thí sinh dự thi có tuổi đời không quá 30 tuổi. Nhưng đến Cuộc thi Tài năng trẻ diễn viên Kịch nói toàn quốc 2023, Ban tổ chức đã nới rộng độ tuổi dự thi lên đến 45 tuổi nhằm tạo điều kiện cho các diễn viên vì nhiều lý do mà chưa tham gia thi tài ở những lần trước.

Tóm lại, có thể hiểu tài năng trẻ trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật là những cá nhân trẻ tuổi đời hoặc trẻ tuổi nghề, sở hữu năng lực xuất sắc, sự sáng tạo và đam mê trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật. Họ có một khả năng vượt trội so với người bình thường, có thể là về âm nhạc, hội họa, sân khấu, xiếc hay các hình thức nghệ thuật khác. ..

Tài năng không chỉ là kết quả của năng khiếu bẩm sinh mà còn được nuôi dưỡng bởi môi trường, giáo dục và sự rèn luyện không ngừng. Trong xã hội hiện đại, với sự phát triển của công nghệ và các nền tảng trực tuyến, các tài năng trẻ có nhiều cơ hội hơn để thể hiện bản thân và đóng góp vào sự đa dạng của nền văn hóa nghệ thuật. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, các tài năng trẻ cần được tạo điều kiện để học hỏi, sáng tạo và vượt qua những thách thức mà họ phải đối mặt.

2. Cơ hội cho các tài năng trẻ “tỏa sáng”

Thế hệ trẻ với sự sáng tạo, năng động và tiếp cận nhanh chóng với công nghệ đang tạo nên một làn sóng mới trong sự phát triển của văn hóa, nghệ thuật. Họ được kỳ vọng sẽ mang đến những góc nhìn mới mẻ, những phong cách độc đáo và những tác phẩm nghệ thuật đa dạng. Cơ hội cho các tài năng trẻ trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật tại Việt Nam đang ngày càng mở rộng và đa dạng hơn.

Các nền tảng trực tuyến, cuộc thi, sự kiện nghệ thuật phong phú đã mở ra vô số cơ hội cho các bạn trẻ thể hiện bản thân. TikTok, Instagram, YouTube... đã trở thành sân chơi cho các bạn  trẻ chứng minh năng lực sáng tạo, từ ca hát, nhảy múa, vẽ tranh đến sáng tạo nội dung. Ngoài ra, các nền tảng như Vimeo, YouTube cho phép các nhà làm phim độc lập, các nghệ sĩ thị giác có thể dễ tiếp cận và chia sẻ tác phẩm của mình tới công chúng. Các nền tảng như Zing MP3, NhacCuaTui, Spotify cũng tạo điều kiện cho các nhạc sĩ, ca sĩ độc lập phát hành và quảng bá âm nhạc của mình.

Cuộc thi tài năng trẻ lĩnh vực sân khấu kịch nói, cải lương, múa rối, xiếc, dân ca kịch chuyên nghiệp… toàn quốc cũng được tổ chức hằng năm. Các cuộc thi như Vietnam Idol, The Voice... tạo ra sân chơi cho các ca sĩ trẻ. Cuộc thi Street Dance Vietnam, DanceSport... tạo cơ hội cho các vũ công trẻ thể hiện tài năng. Đối với hội họa, điêu khắc, thiết kế thời trang... cũng thường xuyên được tổ chức các cuộc thi, tạo sân chơi cho các nghệ sĩ trẻ giao lưu và học hỏi. Mới đây, cuộc thi phim ngắn Vietnamese 2024 được tổ chức với mong muốn tìm kiếm các tài năng điện ảnh trẻ và hỗ trợ giới thiệu các tác phẩm phim ngắn xuất sắc đến công chúng, tạo điều kiện để nuôi dưỡng niềm đam mê điện ảnh sáng tạo ở người trẻ. Sau gần 2 tháng phát động, Cuộc thi đã nhận được hơn 100 tác phẩm của các tác giả/nhóm tác giả trên cả nước, ngoài ra còn có phim được các du học sinh Việt Nam tại Mỹ, Úc gửi về dự thi.

Nhiều chương trình thực tế về âm nhạc, thời trang, nghệ thuật đã xuất hiện, giúp các tài năng trẻ được biết đến rộng rãi hơn. Các chương trình talkshow về văn hóa, nghệ thuật tạo cơ hội cho các nghệ sĩ trẻ chia sẻ quan điểm và sáng tạo của mình. Mới đây, ngày 2-11-2024, tại Rạp Hồng Hà (Hà Nội), khán giả có cơ hội giao lưu, trao đổi và thưởng thức nghệ thuật tuồng truyền thống trong không gian văn hóa đầy màu sắc tại talkshow và biểu diễn nghệ thuật Mãn Sắc, được Nhà hát Tuồng Việt Nam và Học viện Báo chí và Tuyên truyền phối hợp tổ chức. Kết hợp giữa talkshow và biểu diễn nghệ thuật, Mãn Sắc là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, nơi các giá trị truyền thống được tái hiện và thổi hồn bằng sự sáng tạo của thế hệ trẻ. 

Các lễ hội nghệ thuật lớn, nhỏ được tổ chức thường xuyên, tạo cơ hội cho các nghệ sĩ trẻ biểu diễn và kết nối với khán giả. Các triển lãm nghệ thuật được tổ chức tại các gallery, trung tâm văn hóa, tạo không gian trưng bày tác phẩm cho các nghệ sĩ trẻ như Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, Trung tâm Nghệ thuật đương đại Vincom, Viện Goethe, Viện Pháp tại Việt Nam... Đây là những địa chỉ quen thuộc mà các nghệ sĩ trẻ tài năng thường triển lãm các tác phẩm của mình, giới thiệu tới công chúng. Các sự kiện như tuần lễ thời trang, festival phim... cũng là cơ hội để các tài năng trẻ thể hiện mình.

Qua đó, các nghệ sĩ trẻ có thêm nhiều cơ hội để công chúng biết đến và mở ra nhiều cơ hội hợp tác với các doanh nghiệp. Nhiều thương hiệu thời trang hợp tác với các nhà thiết kế trẻ để tạo ra các bộ sưu tập mới. Các công ty giải trí tìm kiếm và đào tạo các tài năng trẻ để xây dựng các nhóm nhạc, nhóm diễn viên...

3. Thách thức đối với các nghệ sĩ trẻ

Bên cạnh những cơ hội, các tài năng trẻ cũng phải đối mặt với nhiều thách thức như:

Thị trường văn hóa nghệ thuật ngày càng cạnh tranh, đòi hỏi các tài năng trẻ phải không ngừng nỗ lực để khẳng định bản thân. Với sự phát triển của mạng xã hội và các nền tảng giải trí, bất cứ ai cũng có thể trở thành nghệ sĩ. Điều này dẫn đến sự bão hòa thị trường, tăng cường sức cạnh tranh. Bên cạnh đó, khán giả ngày càng khó tính, đòi hỏi những sản phẩm mới lạ, chất lượng. Áp lực tạo ra những bản hit liên tục là một thử thách lớn đối với các nghệ sĩ trẻ. Để nổi bật giữa đám đông, các nghệ sĩ phải đầu tư mạnh vào truyền thông, xây dựng hình ảnh cá nhân.

Nhiều nghệ sĩ trẻ gặp khó khăn trong việc tiếp cận các nguồn lực như tài chính, cơ sở vật chất, thông tin... để phát triển sự nghiệp. Để tạo ra một sản phẩm chất lượng, các nghệ sĩ trẻ phải đầu tư vào âm nhạc, hình ảnh, MV... Điều này đòi hỏi một số vốn nhất định mà không phải nghệ sĩ trẻ nào cũng có điều kiện tự tài trợ hay dễ dàng tìm kiếm nhà tài trợ cho sản phẩm của mình. Bên cạnh đó, thu nhập của nghệ sĩ trẻ thường không ổn định, phụ thuộc vào số lượng show diễn, hợp đồng quảng cáo... Nhiều nghệ sĩ trẻ thiếu kinh nghiệm biểu diễn trên sân khấu lớn, dẫn đến những sai sót không đáng có. Việc quản lý hình ảnh, mối quan hệ với đồng nghiệp, truyền thông đòi hỏi những kỹ năng nhất định mà không phải nghệ sĩ trẻ nào cũng có.

Mạng xã hội là con dao hai lưỡi, vừa giúp nghệ sĩ nổi tiếng nhưng cũng dễ dàng khiến họ bị công kích, ném đá. Tin đồn và thông tin sai lệch trên mạng xã hội có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến danh tiếng của nghệ sĩ. Các nghệ sĩ trẻ thường bị so sánh với những tên tuổi lớn trong ngành, gây ra áp lực tâm lý, dẫn tới trầm cảm, lo âu. Scandal cũng có thể nhanh chóng hủy hoại sự nghiệp của một nghệ sĩ trẻ. Ngoài ra, các nghệ sĩ trẻ thường phải đối mặt với vấn đề vi phạm bản quyền tác phẩm của mình. Việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực nghệ thuật hiện nay cũng còn nhiều hạn chế.

Bên cạnh đó, nhiều gia đình và xã hội vẫn còn quan niệm truyền thống về nghề nghiệp, khiến nhiều tài năng trẻ gặp phải áp lực khi theo đuổi con đường nghệ thuật.

4.  Đề xuất một số giải pháp “chắp cánh” cho các tài năng trẻ

Cần đầu tư vào đào tạo, bồi dưỡng và tạo điều kiện cho tài năng trẻ lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật phát triển. Điều này bao gồm việc cung cấp các khóa học, trại sáng tác, các sân chơi nghệ thuật và các chính sách hỗ trợ khác giúp các tài năng trẻ có môi trường tốt để phát triển tài năng. Nhà nước và Bộ VHTTDL đang chỉ đạo thực hiện hai đề án đào tạo, bồi dưỡng tài năng trẻ nghệ thuật rất cần thiết, đó là đề án 1341 (đào tạo trong nước) và đề án 1437 (đào tạo ở nước ngoài). Thực tế đã cho thấy, rất nhiều tài năng trẻ khi được cử đi du học, tu nghiệp ở nước ngoài đã đạt được nhiều thành công rực rỡ. Đơn cử như trường hợp của ca sĩ opera đầy triển vọng Nguyễn Khắc Hòa. Sau khi được cử đi học tại Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Moscow, Liên bang Nga, Khắc Hòa đã giành được học bổng Thạc sĩ và sau đó, tiếp tục theo học bậc Tiến sĩ. Nhờ có môi trường thuận lợi cho việc phát triển đam mê với opera, Nguyễn Khắc Hòa liên tiếp đạt được nhiều giải thưởng quốc tế cao quý như Cuộc thi Âm nhạc quốc tế lần thứ 11 tại thành phố Tver (Liên bang Nga), giành ngôi á quân tại cuộc thi Âm nhạc quốc tế mang tên Masterpieces of Russian Music tại Moscow (Liên bang Nga)… Cho đến nay, Nguyễn Khắc Hòa có nhiều tour lưu diễn quốc tế với nhiều giọng ca opera nổi tiếng trên thế giới.

Bên cạnh việc phát huy sự tự do sáng tạo, tài năng trẻ trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật cũng cần được định hướng để phát triển một cách lành mạnh và có trách nhiệm. Điều này bao gồm việc giáo dục về giá trị văn hóa, đạo đức và các kỹ năng cần thiết để thành công trong lĩnh vực nghệ thuật. Nhà trường chính là cái nôi sẽ cung cấp các kiến thức cần thiết, bồi đắp thêm tri thức, kĩ năng để các tài năng trẻ học hỏi, trau dồi kinh nghiệm. Không ngừng học hỏi và nâng cao kỹ năng là điều cần thiết để mỗi tài năng trẻ có thể tiếp tục phát triển bản thân.

Việc tạo ra những sân chơi, những không gian để tài năng trẻ giao lưu, học hỏi và chia sẻ kinh nghiệm với nhau là rất quan trọng. Điều này giúp họ cảm thấy được sự kết nối và có động lực để phát triển hơn nữa. Nhiều năm qua, các hội nghề nghiệp như Hội nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, Hội nghệ sĩ Múa Việt Nam, Hội nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam... thường xuyên tổ chức các cuộc thi tài năng trẻ về các loại hình nghệ thuật khác nhau để các nghệ sĩ phấn đấu rèn luyện, trau dồi chuyên môn, xây dựng các tác phẩm có chất lượng và giành được huy chương... Bên cạnh đó, cũng có nhiều tổ chức trong nước và quốc tế tổ chức nhiều dự án văn hóa nghệ thuật, thu hút nhiều nghệ sĩ trẻ tham gia, bộc lộ tài năng. Mới đây, Quỹ Dàn nhạc Trẻ thế giới phối hợp với Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam tổ chức dự án Âm thanh tình anh em: Khám phá tài năng sáng tạo nhằm thúc đẩy sự sáng tạo và đổi mới, hỗ trợ và phát triển chuyên môn, tạo điều kiện kết nối và hợp tác, đặc biệt cung cấp hỗ trợ tài chính cho các nghệ sĩ trẻ tham gia vào các dự án nghệ thuật thuộc các lĩnh vực như: nghệ thuật thị giác, âm nhạc và sân khấu. Dự án này không chỉ dành sự quan tâm đối với âm nhạc mà còn ở các lĩnh vực khác như sân khấu, nghệ thuật thị giác. Cũng nhờ thế, dự án tạo được sự kết nối giữa các lĩnh vực trong nghệ thuật, tạo ra cả sự kết nối giữa các nghệ sĩ với nhau. Mặt khác, điểm nổi bật của dự án này chính là đã hỗ trợ các nghệ sĩ đang “ẩn mình” hoặc đang bị “khuất” với công chúng, khi những công trình mà họ theo đuổi cần có chi phí lớn để thực hiện.

Cần bổ sung và điều chỉnh các chính sách hỗ trợ tài năng trẻ ở Việt Nam. Quỹ Hỗ trợ Tài năng trẻ Việt Nam được thành lập từ năm 1993 với mục tiêu hỗ trợ tài chính cho các hoạt động nghiên cứu khoa học, sáng tạo nghệ thuật, thể thao của thanh niên thông qua các khoản tài trợ, học bổng, trao giải thưởng. Cho đến nay, Quỹ đã đóng góp tích cực vào việc phát hiện và hỗ trợ nhiều tài năng trẻ Việt Nam. Tuy nhiên, quy mô hoạt động và nguồn lực còn hạn chế so với nhu cầu thực tế. Bộ GDĐT và Bộ VTTDL cũng có nhiều chương trình phát hiện, bồi dưỡng, hỗ trợ nghệ sĩ trẻ qua các cuộc thi nghệ thuật. Tuy nhiên, sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng còn chưa chặt chẽ, chưa phát huy được hết nguồn lực. Chính vì vậy, cần xây dựng một cơ sở dữ liệu quốc gia về tài năng trẻ, điều này giúp theo dõi, đánh giá và hỗ trợ các tài năng một cách hiệu quả.

Cần học hỏi kinh nghiệm xây dựng chính sách hỗ trợ tài năng trẻ trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật ở một số quốc gia khác, tiêu biểu như Hàn Quốc, Nhật Bản, Pháp, Hoa Kỳ… Các quốc gia này đều có hệ thống giáo dục nghệ thuật chất lượng cao, cung cấp cho người trẻ cơ hội được học hỏi và phát triển toàn diện, luôn tạo ra môi trường sáng tạo, cung cấp các không gian làm việc, các sự kiện văn hóa để các nghệ sĩ trẻ giao lưu và trình diễn. Nhà nước và các tổ chức xã hội cung cấp các nguồn tài chính để hỗ trợ các nghệ sĩ trẻ chuyên tâm sáng tạo. Đồng thời, các quốc gia này đều có thị trường văn hóa nghệ thuật phát triển, tạo ra nhiều cơ hội việc làm và thu nhập cho các nghệ sĩ trẻ. Hàn Quốc có một hệ thống các trường đại học và học viện nghệ thuật hàng đầu châu Á, cung cấp các chương trình đào tạo chất lượng cao về âm nhạc, múa, diễn xuất, thiết kế...  Mặt khác, Hàn Quốc thường xuyên tổ chức các cuộc thi như K-pop Star, Superstar K... nhằm tìm kiếm và phát triển các tài năng trẻ. Chính phủ Hàn Quốc dành nhiều nguồn lực để hỗ trợ các nghệ sĩ trẻ thông qua các quỹ, học bổng và các chương trình tài trợ dự án, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển ngành công nghiệp giải trí, tạo ra nhiều cơ hội việc làm và phát triển cho các nghệ sĩ trẻ. Trong khi đó, Hoa Kỳ có một thị trường âm nhạc và điện ảnh phát triển mạnh mẽ, tạo ra nhiều cơ hội cho các nghệ sĩ trẻ. Có rất nhiều quỹ hỗ trợ nghệ thuật ở Hoa Kỳ cung cấp tài chính cho các nghệ sĩ trẻ như: Quỹ Nghệ thuật Quốc gia (National Endowment for the Arts - NEA); Quỹ Nhân văn Quốc gia (National Endowment for the Humanities - NEH), Quỹ Ford…

Tăng ngân sách cho các hoạt động hỗ trợ tài năng trẻ, đặc biệt trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, cần sự huy động tham gia của các tổ chức xã hội và doanh nghiệp. Đặc biệt, cần tạo điều kiện để các tài năng trẻ Việt Nam được giao lưu, học hỏi và hợp tác với các nghệ sĩ quốc tế.

Bên cạnh nhà trường và các tổ chức xã hội, gia đình và cộng đồng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nuôi dưỡng và phát triển tài năng trẻ. Các tài năng trẻ lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật cần nhận được sự ủng hộ, khuyến khích của gia đình, của các câu lạc bộ nghệ thuật địa phương, sự tham gia của cộng đồng trong việc tổ chức các sự kiện văn hóa...

Trong thời đại số, công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc quảng bá và kết nối các tài năng trẻ. Chính vì vậy, cần xây dựng các nền tảng trực tuyến để các nghệ sĩ trẻ chia sẻ tác phẩm, tìm kiếm cơ hội hợp tác, hoặc sử dụng các công cụ kỹ thuật số để tạo ra các sản phẩm nghệ thuật mới.

 Cuối cùng, tài năng trẻ cần được xã hội tôn trọng và tạo điều kiện để họ thể hiện mình. Việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của các nghệ sĩ trẻ là rất quan trọng để khuyến khích họ sáng tạo và phát triển. Đồng thời, cần có những cơ chế để bảo vệ quyền lợi của họ, tránh tình trạng khai thác quá mức hoặc xâm phạm đến sự sáng tạo của họ.

5. Kết luận

Tài năng lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật bao giờ cũng hình thành trên cơ sở năng khiếu về văn hóa, nghệ thuật. Nhưng năng khiếu chỉ là tiền đề, cần phải trải qua học tập, rèn luyện kiên trì, bền bỉ mới thực sự trở thành tài năng văn hóa, nghệ thuật. Vì vậy, nữ văn sĩ Pháp Gioóc-giơ Xăng đã viết rằng: “Nghệ thuật không phải là một năng khiếu có thể phát triển mà không cần mở rộng kiến thức về mọi mặt. Cần phải sống, phải tìm tòi, phải xào nấu lại rất nhiều, phải yêu rất nhiều và chịu mọi đau khổ, và đồng thời không ngừng kiên trì làm việc”.

Chính niềm đam mê mãnh liệt, sự nỗ lực không ngừng và một môi trường sáng tạo là những yếu tố then chốt đưa các tài năng trẻ đến với thành công trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật. Để phát huy tối đa tiềm năng của các tài năng trẻ trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, chúng ta cần xây dựng một hệ sinh thái văn hóa nghệ thuật lành mạnh, nơi mà các tài năng trẻ được tự do sáng tạo và được hỗ trợ để phát triển. Điều này đòi hỏi sự chung tay của gia đình, nhà trường, các cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp. Việc đầu tư vào giáo dục nghệ thuật, tạo ra các sân chơi sáng tạo và có những chính sách ưu đãi cho các nghệ sĩ trẻ là vô cùng cần thiết. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể nuôi dưỡng và phát triển được những tài năng trẻ, góp phần làm giàu cho kho tàng văn hóa, nghệ thuật của đất nước.

Tài liệu tham khảo

1. Mihaly Csikszentmihalyi & Flow (Mihaly Csikszentmihalyi & khái niệm trạng thái dòng chảy), pursuit-of-happiness.org.

2. Ngọc Liên, Phát triển nguồn nhân lực văn hóa, nghệ thuật, thể thao và du lịch, nhandan.vn, 25-5-2024.

3. Nhật Huy, Dấu ấn Cuộc thi tài năng diễn viên kịch nói 2023, vanhoanghethuat.vn, 12-10-2023.

4. Quyết định số 1341/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: Phê duyệt Đề án “Đào tạo tài năng trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật giai đoạn 2016-2025, tầm nhìn đến năm 2030”, vanban.chinhphu.vn.

5. Quyết định số 1437/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: Phê duyệt Đề án “Đào tạo, bồi dưỡng nhân lực văn hóa nghệ thuật ở nước ngoài đến năm 2030”, vanban.chinhphu.vn.

6. Thúy Hiền, Để tài năng trẻ có đất dụng võ, baovanhoa.vn, 22-2-2021.

Tham luận tại Hội thảo “Tài năng trẻ - Nguồn lực sáng tạo và phát triển văn hóa nghệ thuật” do Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật tổ chức tháng 11-2024.

TS. NGUYỄN LIÊN HƯƠNG

Trưởng Ban Nghiên cứu lý luận Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật